كیورینگ مجموعه اقداماتی است كه موجب هر چه بهتر انجام شدن عمل هیدراتاسیون سیمان می‌شود. متداولترین روش برای این منظور، پوشاندن سطح بتن با یك لایه نازک است. کیورینگ از تبخیر آب سطحی بتن جلوگیری می‌نماید و به مرور زمان بر اثر عوامل جوی از روی سطح بتن پاک می‌شود و هیچ اثر سویی بر عمر بتن ندارد. این ماده با ایجاد یک لایه شفاف بر روی بتن موجب می‌شود كه نور آفتاب از سطح آن منعكس می‌شود.
مقدار مصرف مواد عمل آورنده بستگی به صیقلی بودن سطح بتن دارد كه هر چه سطح صافتر و صیقلی‌تر باشد، میزان مصرف آن نیز كمتر است. در هنگام كیورینگ باید دقت شود كه تمام سطح با مواد عمل آورنده پوشش داده شده تا هیچگونه راه فراری برای بخار آب‌های ایجاد شده وجود نداشته باشد. در صورت وجود سوراخ در سطح كیورینگ، در همان محل، ترك‌هایی در سطح بتن مشاهده خواهد شد كه مقاومت، كارایی و دوام بتن را كاهش خواهد داد.
اجرای عمل آوری بتن در سرما مقوله دیگری است. در محیط‌های سرد و امكان یخ زدگی بتن بخشی از ساز و كارهای عمل آوری با استفاده از ضد یخ بتن در درون بتن انجام خواهد گرفت.
عمل آوری روندی است كه جهت حفظ رطوبت و حرارت بتن در مدت زمان معین بلافاصله پس از جاگذاری و پرداخت بتن انجام می‌شود. عمل‌آوردن در خصوصیات بتن سخت شده مانند مقاومت فشاری، دوام، مقاومت سایشی و مقاومت در مقابل یخبندان تأثیر قابل ملاحظه‌ای دارد. عملآوری به سه شكل محافظت، مراقبت (عملآوری) و پروراندن (عملآوری حرارتی) برای بتن ریخته شده در قالب ضروری است.
بهترین عمل آوری رطوبتی، غرقاب كردن بتن‌هایی است كه گیرش خود را انجام داده است. رطوبت دهی مرتب مستقیم و سپس رطوبت رسانی غیر مستقیم با لایه‌های جاذب و جلوگیری از تبخیر و در آخرین مرتبه شیوه جلوگیری از تبخیر (به تنهایی) است. در این شیوه از نایلون یا مواد عمل آوری استفاده می‌شود. افزایش طول مدت عمل آوری رطوبتی به افزایش كیفیت مقاومتی و دوام جداول بتنی منجر می‌شود.
این روش از حذف آب سطح بتن به واسطه خیس کردن بیوقفه آن جلوگیری می‌کند. این کار با افشاندن یا پاشیدن آب روی سطح بتن به منظور اطمینان از مرطوب بودن سطح بتن به صورت مداوم انجام می‌شود. در نتیجه رطوبت بتن تا رسیدن به مقاومت لازم حفظ می‌شود. روش‌های عمل آوری بتن به این صورت هستند.
در این روش رطوبت سطح بتن به واسطه پوشاندن شدن با ماده محافظ حفظ می‌شود. این مواد شامل موم، آکریلیک و مایعاتی بر پایه آب هستند. این مواد روی بتن تازه ریخته شده برای به وجود آوردن یک سطح محافظ اسپری می‌شوند. این کار حذف رطوبت بتن را کاهش می‌دهد. این کار به دو صورت حفاظ پالستیکی و قالب‌بندی انجام می‌شود.
عمل آوری با بخار، سطح را مرطوب نگه می‌دارد و دمای بتن را برای سرعت بخشیدن به کسب مقاومت، افزایش می‌دهد. این کار برای سرعت دادن به سخت شدگی سریع بتن و مالت، با در معرض قرار دادن آنها در برابر بخار و رطوبت انجام می‌شود. این روش برای کارخانه‌های بتن پیش ساخته که تولید انبوه دارند و زمان چرخش قالب بسیار سریع بوده، رایج است.
در مواردی كه كسب مقاومت اولیه در مدت زمان كم از اهمیت زیادی برخوردار بوده یا در هوای سرد كه گرمای بیشتری برای تسریع عمل آبگیری سیمان مورد نظر است، برای عمل آوردن بتن از بخار استفاده می‌شود. دو روش برای عمل آوردن با بخار وجود دارد.
این روش برای سازه‌های بتنی واقع در محیط‌های بسته یا اعضا و قطعات پیش‌ساخته به كار گرفته می‌شود. در این شیوه عمل آوردن، كلیه مراحل باید قبلاً به تأیید دستگاه نظارت برسد. بسته به مشخصات سازه و شرایط محیط، عمل آوردن با رعایت مراحل زیر صورت می‌گیرد.
مدت زمان و دمای هر یك از مراحل چهارگانه فوق‌الذكر با توجه به نوع سازه، نوع بتن و شرایط محیطی، قبل از اجرا باید به تأیید دستگاه نظارت برسد. دمای مرحله سوم نباید از ۸۰ درجه سلسیوس و سرعت ازدیاد یا كاهش دما در مراحل دوم و چهارم نباید از ۲۰۰ درجه سلسیوس در ساعت تجاوزز نماید.
برای عمل آوردن سریع بتن و رسیدن به مقاومت‌های مورد‌نظر و قالب برداری فوری، استفاده از این روش معمول بوده و توصیه می‌شود. درجه حرارت عمل آوردن بین ۱۶۵ تا ۱۹۰ درجه سلسیوس و فشار كار در سیستم بخاردهی ۵/۵ تا ۷/۱۱ مگاپاسكال است. از این روش در ساخت لوله‌های بتنی و بعضی اعضا و قطعات ساختمانی سبك استفاده می‌شود.
مدت مراقبت به عواملی نظیر نوع سیمان، مقاومت مورد نظر، نسبت سطوح نمایان به حجم، شرایط آب و هوایی به هنگام ساخت و ریختن بتن و نهایتاً شرایط رویارویی بستگی دارد.
نگهداری بتن در محیطی كه باران نبارد، رطوبت زیاد نباشد، درجه حرارت كم باشد و بتن در تماس با خاك مرطوب قرار نگیرد، نگهداری معمولی تلقی می‌شود. در شرایط معمولی و هنگامی كه دمای محیط كمتر از ۱۰ درجه سلسیوس باشد، برای رسیدن به مقاومت‌های خواسته شده و دوام مطلوب، با توجه به نوع سیمان مصرفی باید زمان عمل آوردن، حداقل برابر با ارقام زیر باشد.
نوع سازه نیز در تعیین مدت مراقبت دخالت دارد.
در دال‌های بتنی به علت زیاد بودن سطح نسبت به حجم بتن، تبخیر سطحی هنگام گیرش اولیه بسیار زیاد است. در صورت عدم رعایت اصول صحیح نگهداری، ترك‌های ناشی از جمع‌شدگی پلاستیك در سطح بتن ایجاد می‌شود. هنگامی كه بتن روی بستر خاكی ریخته می‌شود، برای جلوگیری از جذب آب بتن باید سطح زیر دال قبلاً كوبیده، آماده و آبپاشی شود
منظور از قطعات پیش‌ساخته، قطعاتی نظیر لوله، بلوك، آجر، تیر با مقاطع TT,T,U، ستون، دیوار، پانل و نظایر آن می‌باشد. در عمل آوردن این قطعات برای باز كردن سریع قالب‌ها و تخلیه كارگاه ساخت، غالباً از روش‌های عمل آوردن تسریع شده استفاده می‌شود. روش عمل آوردن با توجه به نوع سازه توسط پیمانكار، پیشنهاد و به تصویب دستگاه نظارت می‌رسد.
بعضی از قطعات پیش‌ساخته نظیر بلوك‌های سیمانی، آجرهای سیمانی و لوله‌ها، بلافاصله بعد از ریختن از قالب جدا می‌شوند و عمل آوردن آنها در هوا یا استخرهای آب، بسته به شرایط ادامه می‌یابد. در بعضی موارد برای قطعات پیش‌ساخته نظیر لوله‌ها یا پانل‌ها، قالب‌برداری ۱۲ تا ۲۴۴ ساعت بعد از بتن‌ریزی انجام می‌شود.
عمل آوردن اعضای پیش‌ساخته با بخار تحت فشار جو در دمای ۵۰ تا ۸۵ درجه سلسیوس و در مدت زمانی بین ۱۲ تا ۷۲ ساعت صورت می‌گیرد. چنانچه عمل آوردن با بخار و تحت فشار صورت گیرد، درجه حرارت ۱۶۵ تا ۱۹۰ درجه سلسیوس و مدت مراقبت حسب مورد ۵ تا ۳۶ ساعت خواهد بود.
سازه‌هایی نظیر سیلوها، بونكرها، منابع و مخازن آب و چاه‌های آسانسور با قالب‌های لغزنده قائم ساخته می‌شوند. برای مراقبت از بتن تازه در بیرون سیلو از برزنت‌هایی كه مرتباً آبپاشی می‌شود و همراه با سكوی كار حركت می‌كند، استفاده می‌شود، چنانچه این تدابیر برای مراقبت از بتن كفایت ننماید، می‌توان از چتایی استفاده نمود.
استفاده از تركیبات عمل آورنده با تأیید قبلی دستگاه نظارت، پس از عملآوری توسط برزنت، به شرطی كه در رنگ سیلو تغییری حاصل نشود، بلامانع است. با توجه به مسائلی نظیر آتش‌سوزی و سمی بودن گازها، استفاده از تركیبات عمل آورنده در داخل سیلو مجاز نمی‌باشد. دمای داخل سیلو در هوای سرد، همواره باید بیش از ۱۵ درجه سلسیوس باشد. با توجه به روش‌های ساخت سیلو، پیمانكار موظف است برای جلوگیری از بالا رفتن دما، نسبت به تهویه داخل سیلو اقدام نماید.
سقف‌های پوسته‌ای نازک باید با دقت كامل عمل آورده شوند. به علت شرایط خاص این نوع سازه‌ها و به علت عدم رعایت دستورالعمل‌های فنی مراقبت از بتن در مراحل اولیه گیرش، امكان بروز ترك‌های سطحی در اثر جمع‌شدگی بسیار است. در آب و هوای گرم برای مراقبت و عمل آوردن، روش آبیاری بارانی و پس از آن پوشاندن سازه با كرباس یا گونی خیس و آبیاری مداوم توصیه می‌شود. در هوای سرد برای جلوگیری از یخ زدن، دستگاه نظارت دستورالعمل‌های لازم برای مراقبت از بتن را صادر خواهد نمود.
جلوگیری از تبخیر آب، روش دیگری جهت عمل‌آوردن بتن است و از آن جهت مزیت دارد كه نیاز به خیس كردن مداوم پوشش نیست. این روش برای مناطقی كه امكان فراهم كردن آب مناسب جهت عملآوری با مشكلاتی همراه است قابل به كارگیری خواهد بود. مصالح و روش‌های مختلف جلوگیری از تبخیر آب از سطح بتن به شرح زیر است.
ورق پلاستیك وزن بسیار سبك دارد و در رنگ‌های مختلف، مانند سفید و سیاه موجود است. رنگ سفید برای هوای گرم مناسب است، زیرا نور را منعكس می‌كند و رنگ سیاه برای هوای سرد مطلوب است، زیرا نور را جذب می‌كند. ورق پلاستیك معمولاً از نوع پلی اتیلنن است. ورق پلاستیك باید كاملاً سطح بتن را بپوشاند و لبه بالای آن حدود ۱۰۰ میلیمتر روی هم قرار گیرد و قطعات چوب بر روی آن قرار داده شود تا ورق كاملاً در تماس با سطح بتن باشد، و وزش باد سبب بلند كردن و حركت آن نشود. احتمال دارد كه ورق پلاستیك باعث تغییر رنگ و ظاهر سطح بتن شود، به خصوص اگر ورق چروكیده باشد، در این صورت اگر یكنواختی رنگ و ظاهر سطح بتن اهمیت دارد، باید از روش‌های دیگری استفاده كرد. تعریق و چكه كردن آب ناشی از تبخیر سطح بتن می‌تواند به ظاهر بتن آسیب رساند.
بنابراین توصیه می‌شود، در چنین شرایطی نایلون یا پوشش دقیقاً بر سطح بتن قرار داده شود یا از روش‌های دیگری استفاده شود. مشكل استفاده از ورق نایلون، پاره یا سوراخ شدن آن در كارگاه بوده كه امكان تعمیر آن وجود ندارد و در صورت عدم توجه به وجود سوراخ یا پار‌گی مشكلاتی برای عملآوری، به وجود می‌آورد. جهت محكم كردن ورق‌ها در اطراف تیرها و ستون‌ها، باید از طناب یا نوار استفاده شود.
قالب‌ها خود محافظ مناسبی هستند و از خروج آب از بتن جلوگیری می كنند. البته در چنین مواردی، سطح افقی بتن باید مرطوب نگاه داشته شود. قالب‌های چوبی باید با آب افشانی مرطوب شوند، به خصوص در هوای گرم و خشك این عمل حایز اهمیت است. اگر مرطوب نگاه داشتن قالب‌های چوبی امكان پذیر نیست، باید بلافاصله قالب‌برداری شده و روش دیگری جهت عمل آوردن بتن به كار گرفته شود. در صورتی كه امكان برداشتن سریع قالب‌ها به ویژه در سطوح یا دیوار یا تیرها وجود ندارد، توصیه می‌شود با شل كردن قالب‌ها، امكان عمل آوری با ریختن آب در درزهای موجود فراهم شود.
لازم است در طول عملآوری بتن جوان و پس از ریختن بتن، از بتن به خوبی محافظت شود تا آسیب نبیند. بارش باران و تگرگ، لرزش‌های شدید ماشین آلات ثابت و متحرك موجود، یخبندان، اعمال ضربه به قالب می‌تواند به بتن جوان و نارس آسیب رساند و به ظاهر بتن و مقاومت و دوام آن لطمه بزند.
برای افزایش مقاومت بتن در روزهای اول و محفاظت آن، در هوای سرد و جلوگیری از یخ زدن آن می‌توان دمای بتن داخل قطعه را بالا برد. بهترین روش برای این كار، به كارگیری بخار آب است و دمای محیط و بتن بهتر است از حدود ۶۵ درجه سانتیگراد بیشتر نشود و عمل بخاردهی پس از گیرش بتن آغاز شود. روش‌های حرارت رسانی خشك با سوزاندن مواد سوختی، نیروی برق و غیره، امكان پذیر است. ولی به طور كلی باید نكات زیر در آن رعایت شود تا مقاومت و دوام مورد نظر حاصل شود.
تركیبات عمل آوری به صورت مایع است كه بر روی سطح بتن پاشیده یا مالیده می‌شود و با ایجاد یك غشاء از تبخیر آب بتن جلوگیری می‌كند. این محلول‌ها از اختلاط رزین‌های مصنوعی و طبیعی با حلال تشكیل شده‌اند. پس از اعمال تركیبات عمل آوری بر سطح بتن، حلال تبخیر شده و رزین بر سطح باقی می‌ماند. غشای رزین برای مدت حدود یك تا چهار هفته باقی مانده و بر اثر هوازدگی و نور آفتاب، ترد و شكننده شده و از سطح بتن جدا می‌شود.
معمولاً در این نوع تركیبات از رنگدانه‌های مختلف، مانند ذرات آلومینیوم بهره گرفته می‌شود. استفاده از رنگدانه‌ها در تركیبات به دو دلیل انجام می‌پذیرد. رنگدانه‌های خاص سبب انعكاس نور شده و در نتیجه دمای بتن شدیداً افزایش نمی‌یابد و همچنین سبب رؤیت تركیب بر روی سطح بتن می‌شود و بنابراین امكان ارزیابی كفایت و یكنواختی تركیب در سطح بتن فراهم می‌شود. برای حصول اطمینان از پیوستگی غشای عملآوری، بهتر است آن را در دو لایه عمود بر یكدیگر اعمال نمود. اگرفقط یك لایه اعمال شود، باید از یكنواختی و پوشش غشاء اطمینان حاصل شود.
تركیبات عملآوری باید بر روی سطح بتن مرطوب اعمال و از پاشیدن یا اعمال آن بر سطح خشك بتن اجتناب شود. تركیبات عملآوری از تبخیر آب بتن جلوگیری كرده و در نتیجه سطح بتن خنك نمی‌شود. بنابراین توصیه می‌شود، در مناطقی كه تابش شدید آفتاب وجود دارد، بر روی سطح بتن، سایبان ایجاد شود. در صورتی كه از تركیبات عملآوری غیر محلول در آب استفاده شو، لازم است این تركیبات پس از تبخیر آب رو زده، به كار روند.
اگر قرار است كه بر روی سطح بتن، یك لایه دیگر بتن ریخته شود، یا كاشی و موزائیك بر روی سطح بتن نصب شود، بهتر است كه از تركیبات عمل‌آورنده استفاده نشود، زیرا این تركیبات پیوستگی را كاهش می‌دهند. هر چند بعضی از انواع تركیبات، پیوستگی را كاهش نمی‌دهند یا امكان پاك كردن غشاء وجود دارد. همچنین در برخی از منابع و مخازن نگهداری مواد بهداشتی، غذایی و آب باید قبل از بهره برداری این مواد كاملاً تمیز شوند.
در مواردی كه دوام بتن در برابر عوامل مضر و یا خوردگی میلگردها حایز اهمیت است یا هنگامی كه نسبت آب به سیمان پایین است، بهتر است از روش‌های عملآوری با آب (ایجاد حوضچه، غوطه وری، افشاندن آب و پوشش‌های خیس) استفاده شود. در صورت اضطرار، از عملآوری عایقی استفاده نمایید.