نخستن مرحله در اجرای یك ساختمان پی سازی است كه این كار باید بعد از گود برداری و پی كنی انجام گیرد. در زمین‌های خوب حداقل عمق پی‌های نواری در حدود ۵۰ سانتی متر است. و اگر در این عمق زمین بكر در دسترس نباشد باید عمق پی را تا زمین بكر ادامه دهید.
بعد از پیاده کردن نقشه و کنترل آن را صورت لزوم اقدام به گود برداری می‌ماید گود برداری برای آن قسمت از ساختمان انجام میشود كه در طبقات پائین، تراز کف طبیعی زمین ساخته می‌شوند مانند موتورخانه‌ها و پارکینگ‌ها و انبارها و غیره… در موقع گود برداری چنان که محل گود برداری بزرگ نباشد از وسایل معمولی مانند بیل وکلنگ و فرغون استفاده میشود. برای گودبردار‌ی‌های بلند و بزرگتر استفاده از بیل و کلنگ مقرون بی صرفه نبوده و بهتر است از وسایل مکانیکی مانند لودر و غیره استفاده شود. در اینگونه موارد برای خارج کردن خاک از محل گود برداری و حمل آن به خارج کارگاه معمولاً از سطح شیب دار استفاده میشود. بدین طریق که در ضمن گود برداری سطح شیب داری در کف گود برداری برای عبور کامیون و غیره ایجاد میشود و بعد از اتمام کار این قسمت به وسیله دستی گود برداری میشود.
ظاهراً حداکثر عمق مورد نیاز برای گود برداری تا روی پی است. بعلاوه چند سانتیمتر برای فرش کف و عبور لوله‌ها که در این صورت باید محل پی‌ها را با دست خاکبرداری نموده و بهتر است گود برداری را تا زیر سطح پی ادامه دهید زیرا در این صورت اول برای قالب بندی پی‌ها آزادی عمل بیشتری دارید در نتیجه پی‌ها تمیزتر و درست‌ترخواهد بود.
اصولاً پی کنی با دو دلیل انجام می‌گیرد.
با توجه به اینکه کلیه بار ساختمان بوسیله دیوارها و ستون‌ها به زمین منتقل میشود در نتیجه ساختمان باید روی زمینی که قابل اعتماد باشد و قابلیت تحمل بار ساختمان را داشته باشد بنا شود. برای دسترسی به چنین زمینی ناچار به ایجاد پی برای ساختمان هستید.
برای محافظت پایه ساختمان و جلوگیری از تاثیر عوامل جوی در پایه ساختمان باید پی سازی نماییم در این صورت حتی در بهترین زمین‌ها نیز باید حداقل پی‌هایی با عمق ۴۰ تا ۵۰ سانتی متر حفر کنید پس در این صورت پی کنی یکی از عوامل مهم در ساختمان سازی است تا یکی از ریشه‌های اصلی ساختمان به حساب می‌آید.
بتن مگر که به آن بتن لاغر یا بتن کم سیمان نیز می‌گویند، اولین قشر پی سازی است و مقدار سیمان در بتن مگر در حدود ۱۰۰ الی ۱۵۰ کیلوگرم در متر مکعب است. بتن مگر در پی سازی با دو دلیل انجام می‌گیرد.
علت اینکه بتن اصلی با خاک نباید با همدیگر تماس پیدا کنند این است که در خاک معمولاً مواد زائد زیادی وجود دارد که مرور زمان می‌تواند بتن ما را خورده و باعث پوسیده شدن آرماتورهای بتن اصلی ما شود.
وقتی زمین‌ها پستی و بلندی زیادی داشته باشد و یا اگر زمین ما هنگام گود برداری یا پی کنی به پستی و بلندی تبدیل شده باشد، قبل از ریختن بتن مگر آن را رگلاژی کنید و زمین را برای بتن مگر آماده کنید و بتن مگر دیگر این بحران را به خوبی بر طرف می‌کند.
ضخامت بتن مگر در حدود ۱۰۰ سانتی متر بوده و معمولاً قالب بندی از روی بتن مگر شروع میشود.
کلیه مصالح بنائی ازجمله بتن تاب و تحمل کشش را نداشتند و در اندک مدت در مقابل نیروی کششی از همدیگر گسیخته می‌شوند و حداکثر نیروی که بتن می‌تواند تحمل نماید ۳۲ کیلوگرم برسانتی مترمربع است و این در صورتی است که بتن با مشخصات عالی ساخته شده باشد که در كارگاه‌های معمولی کمتر می‌توان به این نتیجه رسید. برای اینکه تاب تحمل نیروی کششی در بتن را در حد دلخواه برسانید ازفولاد که معمولاً به صورت میله گرد آجدار یا ساده است، استفاده می‌کنند. در مقاطعی که بتن تحت تاثیر نیروی کششی باشد فولادگذاری میشود. فولاد آلیاژی است که از آهن کربن تشکیل شدهاست. هر قدر درصد کربن بیشتر باشد فولاد سخت‌تر و شکننده‌تر شده و خاصیت شکل پذیری آن کمتر میشود. فولادی که در ساختمان مصرف میشود باید به راحتی شکل پذیر باشد تا همیشه و همه آنها بصورت دلخواه و سرد خم شوند. باید توجه داشت که سطح فولاد کاملاً تمیز بوده و عاری از مواد خارجی باشد.
آرماتوربندی از حساس‌ترین و با دقت‌ترین قسمت‌های ساختمانی بتنی است زیرا کلیه نیروهای کششی در ساختمان بوسیله میله گردها تحمل میشود. بدین لحاظ در اجرای آرماتور بندی ساختمانی‌های بتنی باید نهایت دقت و حوصله به عمل آید. برای تعیین تعداد میله گردها آرماتورها و تعیین قطر آنها از دو راه که یکی محاسبه و دیگری آئین نامه است استفاده میکنید. درمورد اول مهندس محاسب با توجه به مشخصات قطعه بتنی قطر میله گردها را تعین نموده و در نقشه‌های مربوط مشخص می‌نماید.
آرماتورها باید طوری به هم بسته شوند تا در موقع بتن ریزی از جای خود تکان نخورده و جابجا نشوند و فاصله آنها از یکدیگر باید طوری باشد که بزرگترین دانه بتن به راحتی از بین آنها رد شده در جای خود قرار گیرد و معمولاً برای بستن آرماتورها در گوشه‌ها از ۸ ودر وسط‌ها از ساده استفاده شود.
در كارگاه‌های ساختمان‌های و بتنی سه كارگاه وجود دارد كه همزمان به كار خود ادامه می‌دهند این سه كارگاه شامل كارگاه‌های بتنسازی، آرماتور بندی و قالب بندی است. از آنجا كه بتن قبل از سخت شدن روان بوده لذا برای شكل دادن به آن احتیاج به قالب دارید. قالب‌های كه برای بتن ساخته می‌شوند اغلب چوبی بوده و برای كارهای سری سازی از قالب‌های فلزی هم استفاده می‌كنند. قالب‌ها علاوه بر شكل دادن به بتن وزن آن را نیز تحمل می‌كنند تا زمان سخت شدن. بدین لحاظ اگر در اجرای آن دقت كافی نشود ممكن است در موقع بتن ریزی واژگون شده و موجب خسارت شود. تخته و چوبی كه برای قالب بندی استفاده میشود باید كاملاً خشك و در برابر رطوبت تغییر شكل ندهد زیرا تغییر شكل قالب موجب تغییر شكل بتن گشته و بر شكل تیرها وستون‌ها و همچنین برهان‌های وارده بر آنها موثری باشد و در ایران معمولاً از تخته‌های چوبی به نام چوب روسی معروف است. برای قالب بندی استفاده مینمایند. تخته‌های كه برای قالب بندی مصرف میشود باید از نوع چوب‌های صمغدار یا جنگلی یا مشابه باشند و مصرف چوب سفید جز برای قالب شالوده و یا قالب بتن‌های بدون آرماتور مجاز نیست. ضخامت تخته‌های مورد مصرف در مورد ستون‌ها و كف تیرها حداقل سه سانتی متر و ضخامت تخته‌های گونه تیرها و قالب دال‌ها حداقل دو سانتی متر هستند و پهنای تخته‌ها متناسب با ابعاد قطعه‌ای است كه قالب برای آن ساخته میشود.
در ساختمان‌های كوچك معمولاً برای قالب بندی پی‌ها از آجر استفاده می‌كنند. بدین طریق كه بعد از خاكبرداری و تعیین پی‌ها و محورها اندازه آنهارا با آجر چیده و بعد شنازها را به آن متصل می‌كنند ضخامت این آجر چینی حتی می‌تواند ۱۰ سانتی متر هم باشد. بهتر است برای این آجر چینی از ملات گل استفاده شود زیرا در این صورت بعد از سخت شدن بتن می‌توان آجرها را برداشته و مجدداً استفاده نمود ولی در این طریق ممكن است هنگام بتن ریزی دیوارهای قالب تحمل وزن بتن را نداشته باشد و از همدیگر متلاشی شوند كه در این صورت باید قبل از بتن ریزی پشت كلیه آجرها با خاک یا نخاله آجر یا ….پر شوند بطوری كه بتواند بخوبی وزن بتن را تحمل نماید. مشكل اساسی در این نوع قالب بندی آن است كه آجر، آب بتن مجاور خود را مكیده وآن را خشك نموده و فعل انفعالات شیمیایی درآن متوقف میشود. برای جلوگیری از این مشكل بهتر است كه رویه آجر را با یك ورقه نایلونی پوشانیده شود تا آجر و بتن مستقیماً در تماس نباشند.
مزیت دیگر این نایلون آن است كه بعد از سخت شدن بتن آجرها براحتی از قالب جدا شده و می‌تواند در محل‌های دیگر استفاده شود. در ساختمان‌هایی بزرگ قالب پی‌ها را كه ارتفاع پی‌ها را كه از روی نقشه مشخص است، تعیین نموده و با كنار هم قرار دادن تخته‌ها به همان اندازه و اتصال آنها به یكدیگر بوسیله چوب‌های چهار تراش قالب پی یا هر قسمت دیگر را می‌سازند. باید توجه داشت كه تخته‌ها بایدآن چنان به یكدیگر متصل باشند كه به خوبی بتواند وزن بتن و ضربه‌ها و ارتعاشات بوجود آمده بوسیله ویبراتور را تحمل كنند مخصوصاً در مورد شنازها باید تخته‌ها را از بالا بوسیله قطعات چوب چهار تراش را به یكدیگر متصل نمود و تخته‌ها باید طوری درزبندی شوند كه شیره بتن ازآنها خارج نشود.
اغلب ستون‌ها به صورت چهارضلعی هستند گاهی نیز ممكن است معمار ساختمان از نظر زیبایی مقاطع دیگر از جمله دایره – بیضی و غیره پیشنهاد نماید و برای قالب بندی ستون‌ها ابتدا ابعاد ستون را از روی نقشه تعیین نموده و دو ضلع قالب را به همان میزان از تخته های مناسب بریده و به چوب‌های چهار تراش تا به آن پشت بندی گویند میخ مینمایند. با توجه به اینكه در قالب ستون‌ها دو ضلع مقابل داخل دو ضلع دیگر قرار می‌گیرند در نتیجه پهنای دو ضلع دیگر قالب باید به اندازه كلفتی تخته از از ابعاد قید شده در نقشه بیشتر باشد تا از داخل ابعاد مورد نظر را به ما بدهد. باید توجه داشت كه پشت بندهای اضلاع مقابل اولاً در حدود ۱۰ الی ۱۵ سانتی متر از پهنای قالب بیشتر باشد و در ثانی پشت بندهای اضلاع مقابل درست مقابل همدیگر قرار بگیرند تا در موقع اتصال چهار ضلع ستون به یكدیگر با بستن سیم نجاری به این زایده‌ها، امكان اتصال آنها به یكدیگر به سهولت امكان پذیر باشد. حداكثر فاصله این پشت بندها از همدیگر نباید از ۸۰ سانتی متر تجاوز نماید. این پشت بندها باید به وسیله میگرد و مهره یا سیم نجاری به هم اتصال پیدا كنند.
در مورد ستون‌ها معمولاً به محض آنكه بتن حالت روانی خود را از دست بدهد و بتواند شكل هندسی خود را حفظ كند قالب آن را باز می‌كنند و این در حدود ۴۸ ساعت بعد از بتن‌ریزی است. در موقع باز كردن قالب باید توجه شود كه قالب را با احتیاط طوری جدا نمایید كه گوشه‌های تیز ستون خراب نشوند برای جلوگیری از این كار بهتر است در گوشه‌های قالب فیتیله‌های مثلثی شكل نصب نمایند تا در داخل قالب پَخی‌هایی ایجاد شود تا بتن ریخته شده در قالب تیز گوشه نبوده ودر نتیجه شكننده نباشند.
قالب ستون بعد از ۴۸ ساعت باید حتماً باز شود زیرا در غیر این صورت آب دادن به بتن براحتی مّیسر نیست و ممكن است بتن خشك شده و بسوزد. باید توجه داشت كه در موقع نصب قالب ستون‌ها باید كاملاً شاقولی نصب شود زیرا اگر ستون كاملاً شاقول نباشد بارهای وارده محوری نبوده و ممان‌های محاسبه نشده در آن به وجود آمده و موجب تخریب ساختمان میشود.
تثبیت موقعیت ستون باید تنها به وسیله تیرهای چوبی كه در چهار جهت در پای ستون روی كف قرار داده شده انجام گیرد و ریختن بتن به ابعاد ستون برای تثبیت موقعیت آن به هیچ وجه مجاز نیست. قالب بندی هر ستون باید مستقیماً دارای ایستایی كافی باشد و تكیه دادن قالب بندی یا داربست آن به ستون‌های مجاور مجاز نیست.
در اغلب موارد بتن تیرهای اصلی و سقف یكپارچه ریخته می‌شوند و آرماتورهای سقف و تیرهای اصلی به یكدیگر متصل هستند. اگر ضخامت تیرهای اصلی از سقف بیشتر باشند اغلب این تفاوت ضخامت را از پائین منظور نموده و آنگاه آن را با سقف كاذب اصلاح مینمایند. تیرهای اصلی از دو قسمت تشكیل میشود كه این دو قسمت عبارتند از كف و گونه‌های چپ و راست ولی اگر ضخامت سقف تیرهای اصلی مساوی باشد فقط احتیاج به كف دارد و ساختن قالب آن بدین طریق است.
پایه‌های با كلاهك به تعداد لازم بین دو ستون قرار داده وكف تیر اصلی را به پهنای تعیین شده در نقشه از قبل ساخته شده است روی این پایه‌ها نصب مینمایند و با آن میخ می‌كنند. تعداد این پایه‌ها باید آن قدر باشدكه بخوبی بتوان وزن آرماتور و بتن و كارگران كه روی آن كار می‌كنند و وسایل بتن ریزی را تحمل نمایند. معمولاً هر قدر تخته قالب بندی نازكتر باشد باید به همدیگر نزدیكتر باشند و فاصله آنها به هم كمتر باشد تا بتواند بارهای وارده را تحمل نماید. در حال فاصله این پایه‌ها كه به آنها صلیب نیز گفته می‌شوند نباید از ۸۰ سانتی متر تجاوز كند و باید كاملاً دقت شود كه كلیه قسمت‌های تیر در یك تراز باشند كه آنها هم بدین طریق اول با شلنگ تراز ارتفاع معینی روی تمام ستون‌ها علامت‌گذاری نموده وكلیه ارتفاعات ابتدا و انتهای تیر را با این علامت مشخص نموده و بقیه نقاط را بوسیله ریسمان و با تراز بنائی در یك سطح قرار می‌دهند. در قالب بندی تیرهائی كه دهانه آنها بیش از ۴ متر به ازای هر متر طول ۳ میلیمتر به طرف بالا در وسط دهانه خیز داده میشود و از دهانه ۱۰ متر به بالا مقدار خیز طبق نقشه اجرائی باید انجام شود حداقل ضخامت تخته كف تیرها ۳ سانتی متر و حداقل ضخامت تخته دال‌ها و گونه‌ها ۲ سانتی متر است.
در مورد سقف ساختمان‌های بتنی آنچه كه در ایران معمول است اغلب تیرچه بلوكی است. گاهی نیز از دال بتنی پیش ساخته و یا بتن ریخته شده در محل استفاده می‌كنند. در مورد سقف‌های بتنی ریخته شده در محل و سقف‌های تیرچه بلوك برای هر كدام احتیاج به قالب بندی مخصوصی است. برای سقف‌های بتنی كه احتیاج به قالب بندی مفصل تر و محكم‌تر دارد معمولاً از به هم میخ كردن تخته‌ها و تشكیل صفحه‌ای به ابعاد مورد نیاز استفاده می‌كنند كه این تخته‌ها را روی داربست‌های چوبی قرار داده آنگاه شبكه‌های فلزی (آرماتور بندی) را روی آن قرار می‌دهند و بتن ریزی مینمایند.
برای تنظیم قالب بندی و سهولت در قالب برداری از كوه استفاده مینمایند. بدین طریق كه دو عدد كوه زیر هر پایه قرار می‌دهند و به وسیله چكش آن را در جای خود محكم نموده و آنگاه آن را بوسیله گچ در محل خود ثابت نگه می دارند تا خطر هر گونه جابجایی پایه‌ها به حداقل برسد به وسیله همین كوه‌ها تراز تیر یا سقف را نیز تكمیل مینمایند زیرا هر قدر كوه به داخل برود پایه‌ها در سطح بالاتری قرار می‌گیرند. كوه باید از چوب سخت مانند بلوط یا گردو باشد و بوسیله ۵/۷ سانتی متری تثبیت شود حداكثر شیب گوه ۱ به ۴ است حداقل ضخامت انتهای باریك آن یك سانتی متر است و یك عدد میخ حداقل عرض آن مساوی تیری است كه روی آن قرار می‌گیرد و گذاشتن پایه روی آجر خشك مجاز نیست.
اصولاً قالب برداری از ساختمان‌های بتنی وقتی باید انجام شود كه اجزای بتنی بتواند وزن خود را تحمل نماید. برای ستون‌ها و گونه تیرها همین قدر كه شكل هندسی آنها تشكیل شد، می‌توان قالب را باز كرد. ولی باید دقت شود كه در مورد قالب برداری به گوشه آنها آسیب نرس. زیرا به علت سست بودن بتن در اثر كوچكترین ضربه گوشه آنها خواهد ریخت ولی در مورد تیرها و سقف‌ها حداقل ۲-۴ هفته بعد از بتن ریزی باید قالب برداشته شود. در این مدت هر قدر هوا سردتر باشد قالب‌ها باید دیرتر برداشته شوند. زیرا همانطوری كه گفته شد در هوای سرد بتن دیرتر سخت میشود.