نعل درگاه به قطعه چوب یا تیرکی (فلزی) گفته میشود که در قسمت فوقانی پنجره گذاشته میشود و وظیفه آن تحمل بار آجر و سایر اجزا فوقانی است. نعل درگاه وزن بارهاى وارده را تحمل كرده و به ستونها يا ديوارها منتقل مىكند. سطحى از ديوار يا ستون كه دو سر نعل درگاه روى آن قرار مىگيرد تكیهگاه نام دارد. حداقل ارتفاع نعل درگاه ۱۵ سانتىمتر و حداقل بايد ۲۰ تا ۲۵ سانتىمتر از هر طرف روى ديوارهاى جانبى (تكيه گاه) قرار گيرد.
نعل در گاه در انواع مختلف اجرا میشود. از جمله نعل در گاه با تیر آهن، نعل بتنی، نعل چوبی و نعل قوس آجری.
نعل درگاه تیر آهن از دو تیر آهن متصل به هم تشکیل شده و در ساختمانهای با اسکلتهای مختلف کاربرد دارد. براى ساختن نعل درگاه آهنى ابتدا دو تيرآهن را با فاصله مناسب با عرض تكيه گاهى كه نعل درگاه روى آن قرار مىگيرد به صورت موازى روى سطح صاف قرار مىدهند و با جوش دادن تعدادى تسمه آهنى با فاصله حدود ۴۰ سانتیمتر به بال بالا و بال پایین تیر آهنها، نعل نصب است. برای نصب نعل بر روی تکیهگاه ابتدا کف تکیهگاه را کاملاً تراز میکند. سپس تیر آهن را روی تکیهگاه قرار داده و فاصله بین دو تیر آهن را با آجر پر میکنند. بهتر است پس از جوشکاری تیر آهنها و تسمهها را با ضد زنگ بپوشاند. پروفیلهای مورد استفاده در نعل درگاه آهنی معمولاً از دو نیمرخ I شکل یا دو ناودانی تشکیل میشوند. پس از نصب تیر آهنهای نعل درگاه عمل دیوار چینی روی آن ادامه پیدا میکند.
نعل درگاه بتنى يك تير مقاوم بتنى است که براى تقويت آن از ميلگردهاى فولادى استفاده مىشود. هنگامى كه به نعل درگاه بتنى نيرو وارد مىشود قسمتهاى فوقانى آن فشرده و قسمتهاى زيرين آن كشيده مىشود. براى ايجاد مقاومت لازم در برابر نيروى كششى در سطح تهتانى بتن، از فولاد استفاده مىشود زيرا مقاومت كششى فولاد بسيار زياد است.
اين نعل درگاهها بيشتر در ساختمانهاى اسكلت بتنى استفاده مىشود كه به آن تير بتنى يا پوتر هم مىگويند. براى ساختن چنين نعل درگاهى ابتدا ميل گردهاى مورد نياز را پس از محاسبه به طولهاى لازم مىبرند و با ميلگردهاى ديگرى به نام خاموت به يكديگر متصل مىكنند. جهت جلوگيرى از نيروى برشى كه در محل تكيه گاه تير وجود دارد ميلگردهاى خاموت را در فواصل نزديك به هم در محل تکیه گاه مورد استفاده قرار میدهند.
اين نوع نعل درگاه از تيرهاى مقاوم چوبى (چوبهايى كه وزن مخصوص بالايى دارد) با مقطع گرد يا چهار تراش ساخته مىشود. بدين ترتيب كه حداقل دو تير چوبى را به صورت موازى در طرفين و روى تكيه گاهها به گونهاى قرار مىدهيم كه تيرها به اندازه ۳۰ سانتى متر از طرفين روى تكيه گاهها قرار گيرند. براى جلوگيرى از غلطيدن چوبهاى گرد بر اثر بار وارده، بايد قسمت وسط و دو سر تيرها را با قطعات چوبى و با استفاده از ميخ به هم متصل كرد. نعل درگاه چوبى معمولاً در كارهاى آجرى به كار مىرود.
نكته قابل توجه در نعل درگاههاى چوبى اين است كه اگر دهانه نعل درگاه كوتاه يا نيروهاى وارده بر آن كم باشند ديوار چينى بر روى آن به طريقه معمولى انجام مىشود. اما اگر دهانه طويل با نيروى وارد بر آن زياد باشد ممكن است تيرهاى چوبى نتوانند مقاومت كافى داشته باشند، بنابراين مىتوان روى آنها را ابتدا يك قوس آجرى ساخت و سپس با قوس ديگرى به نام قوس آزاد كننده بار بر روى آن استحكام نعل درگاه را بيشتر كرد.
در گذشتههای دور انتقال بار به پايهها از طريق قوس انجام مىشد. با شناخت و كاربرد مصالح جديد چون آهن و بتن، ديگر اجبارى براى ساختن قوس وجود ندارد. امروزه طراحان با ديد سنت گرايى و با تلفيق معمارى مدرن و كهن، قوسهاى آجرى زيبايى را با بتن و فولاد براى انتقال بار نعل درگاه به پايهها طراحى و اجرا مىكنند.
به علتهای زیر، نعل درگاه و سطوح زیر آن میشکنند.
نعل درگاه تیرهایی هستند که جهت انتقال بارهای ثقلی قسمت بالای بازشو به دیوارهای طرفین بازشو به کار میروند از جمله موارد ضعف که در ساختمانهای ساخته شده خشتی دیده میشود.
برای نصب درگاه رعایت شرایط زیر الزامی است.