در اثر عملیات تخریب، ساختمان‌های مجاور زیادی دچار خسارت مالی یا تخریب شده و این حوادث گاهاً با تلفات جانی هم به همراه بوده است. با در نظر گرفتن موارد فوق، باید عملیات تخریب به صورت کاملاً حرفه‌ای انجام شود. با نگاه علمی و بررسی شرایط موجود، مناسب‌ترین روش‌های اجرایی تخریب انتخاب و مهم‌تر این که مقوله ایمنی عملیات تخریب حائز اهمیت باشد.
با برنامه ریزی صحیح عملیات تخریب و پیاده سازی این عملیات بر حسب انواع روش‌های مناسب برای انواع سازه‌های فولادی و اجزای آنها، می‌توان به اهداف زیر دست یافت.
تخریب یعنی جداسازی بخش‌ها، ویران کردن، خراب کردن یا خرد و متلشی کردن هر ساختمان یا سازه یا هر بخش متعلق به آن با استفاده از روش‌های پیش برنامه ریزی شده و کنترل شده.
ارزیابی ساختمان یعنی بازرسی یک ساختمان و اطراف آن به منظور تعیین مشکلات بالقوه‌ای که ممکن است در حین عملیات تخریب به وجود آیند و نیز گزارش پیشنهادهای روش تخریب.
یک سازه موقتی است که اطراف ساختمان در حال تخریب بر پا شده و به آن یا به دیوار خارجی مجاور اتصال می‌یابد تا نخاله‌هایی که از ساختمان پرتاب می‌شوند را گرفته و نگهداری نمایند.
دیوار جدا کننده یک دیوار مشترک که دو ساختمان مجاور را از یکدیگر جدا می‌کند.
تخریب انفجاری یعنی تخریب به وسیله مواد منفجره که طی آن نخاله‌های ساختمانی به سمت داخلی ساختمان یا به شکلی کنترل شده ریزش می‌کنند. پیش از انجام هر گونه تخریب، انجام ارزیابی دقیق ساختمان به وسیله بررسی و سنجش مناسب ضروری است. به طور کلی ارزیابی باید شامل ارزیابی ساختمانی و ارزیابی سازهای همراه با تصاویر و فیلم‌های گرفته شده جهت استفاده آینده باشد. بر اساس یافته‌های این ارزیابی‌ها، یک طرح تخریب باید همراه با گزارش و محاسبات سازهای جهت ارزیابی پایداری ساختمان مورد تخریب و کلیه ساختمان‌ها، سازه‌ها، خیابان‌ها، زمین و خدمات تحت تاثیر باشد.
طرح تخریب باید تضمین کننده این موضوع باشد که در طول عملیات تخریب، هیچ تاسیسات موجودی در مجاورت کارگاه تخریب به واسطه عملیات تخریب تحت تاثیر قرار نگیرد. تاسیسات مشترکی که معمولاً در تخریب ساختمان‌ها با آنها سر و کار داریم، به شرح زیر است.
اگر مواد خطرناک مانند مواد حاوی آزبست، آلودگی نفتی و رادیو اکتیو در ساختمان وجود داشته باشد، بررسی‌های بیشتر به منظور حذف این مواد خطرناک و آلودگی‌ها توسط فرد متخصص باید انجام شود.
هدف اصلی فنس کشی و اجرای راهروی سرپوشیده، تامین حفاظت عمومی در طول ساخت یا تخریب ساختمان است. به طور کلی فنس کشی، محوطه کارگاه تخریب را از محیط عمومی جدا کرده و از دسترسی و عبور غیرمجاز جلوگیری به عمل می‌آورد. راهرو سرپوشیده همراه با سکوی محافظ، محافظت بیشتر از عبور عابر پیاده در برابر ریزش نخاله‌ها را تامین می‌کند.
داربست‌های فلزی باید در پروژه‌های تخریب مورد استفاده قرارگیرند. داربست فلزی در صورتی که مطابق با مقررات ایمنی کارگاه‌های ساختمانی و آیین نامه اجرایی ایمنی داربست بندی برپا شود قابل قبول است. تکیه گاه‌های داربست باید دارای مقاومت کافی برای تحمل بارهای عمودی و جانبی وارد بر داربست شامل پوشش‌های محافظ، سکوهای کار و غیره باشند.
دو لایه شبکه محافظ باید بر روی داربست‌ها قرار داده شود تا سازه ساختمان برای گرد و خاک باقیمانده و نخاله‌های کوچک محافظت شود. برزنت و شبکه‌های مخصوص کارهای سنگین، باید برای پوشش وجه خارجی داربست استفاده شود.
هدف از طراحی پوشش‌های محافظ، گرفتن قطعات کوچک نخاله‌های ساختمانی که از توری و شبکه محافظ عبور می‌کنند، بوده و پوشش‌های محافظ به منظور جمع آوری قطعات بزرگ نخاله‌های ساختمانی که باید توسط توری و شبکه محافظ جمع آوری شوند، طراحی نمی‌شود.
هر گونه انسداد جاده‌ها و پیاده روها می‌تواند شدیداً حرکت عبور عابرین را تحت تاثیر قرار داده و باعث مزاحمت عمومی شود. در مواقع اجبار باید مجوز قبلی از شهرداری و پلیس راهور اخذ شود. انسداد موقت مسیر عبور و مرور در موارد استثنایی مانند زمانی که هیچ روش جایگزین عملی برای تخریب ایمن اجزای ساختمان مانند سایبان‌های پیش آمده، بالکن‌ها یا ایوان جلوی ساختمان وجود نداشته باشد، بلامانع است.
خروجی‌های اضطراری در طول تخریب ساختمان باید تعبیه شود. در مواقع تخلیه اضطراری کارگاه، خروجی اضطراری نقش حیاتی برای انتقال کارگرهای آسیب دیده را دارد. حداقل یک مسیر خروج به عنوان خروجی اضطراری تمام وقت در طول تخریب باید حفظ و نگهداری شود. روشنایی و وسایل کافی و وسایل اطفاء حریق باید تامین شود.
مواد حاوی آزبست باید برداشته شوند و یک گزارش ارزیابی آزبست به سازمان حفاظت محیط زیست تحویل شود. یک طرح کاهش آزبست باید حداقل ۲۸ روز قبل از آغاز کار کاهش آزبست تقدیم نمایید. کارهای کاهش آزبست باید مطابق مقرارت مربوطه قبل از شروع عملیات تخریب انجام گردد.
زمانی که تخریب به اتمام رسید، کارگاه باید به حالت اولیه بازگشته تا هر گونه خطر بالقوه عمومی برطرف شود. اقدامات احتیاطی زیر باید در نظر گرفت.
انتخاب روش تخریب به شرایط پروژه، محدودیت‌های کارگاه، حساسیت همسایگان و در دسترس بودن تجهیزات بستگی دارد. روش‌های تخریب بالا به پایین در بیشتر موارد قابل اجرا هستند، بخصوص برای مواردی که در مناطق شهری شلوغ قرار دارند. سایر روش‌های مکانیکی که خارج از ساختمان اجرا می‌شوند، برای پروژه‌هایی دارای فضای باز در اطراف خود مناسب هستند. درمورد پیش آمادگی‌های سازهای مانند بالکن‌ها، سایبان‌ها و ایوان هایی که جلوتر از خط ساختمان قرار دارند، تخریب توسط ابزارهای دستی یا فرایند برش و بلند کردن می‌تواند راه حل ایمن باشد. روش‌های که از گوی فلزی خرد کننده و مواد منفجره استفاده می‌کنند باید با احتیاط و دقت فراوان و زمانی که اقدامات احتیاطی کافی برنامه ریزی شده باشند مورد استفاده قرار گیرند.
روش بالا به پایین، روشی است که از سقف شروع شده و تا سطح زمین ادامه پیدا می‌کند. ترتیب‌های خاصی از فعالیت‌های روش مذکور وجود دارد که ممکن است بر اساس وضعیت کارگاه و اعضای سازهای مورد تخریب متفاوت باشند.
توالی مراحل تخریب باید بر اساس شرایط واقعی کارگاه، محدودیت‌ها، جانمایی ساختمان، جانمایی سازه‌ها و ساخت آن تعیین شود. به طور کلی مراحل زیر باید اعمال شود.
سازه‌های پیش آمده، بالکن‌ها و ایوان‌ها ممکن است به سمت خارج ساختمان و روی پیاده رو یا در برخی موارد بر روی بخشی از خیابان جلو آمده باشند. سازه‌های تکیه گاهی موقت، سکوهای محافظ یا سکوهای موقت باید به عنوان اقدامات احتیاطی دقیقاً زیر آنها قرار داده شود.
توالی مراحل تخریب توسط ماشین آلات عموماً مانند روش دستی بالا به پایین بوده به جز اینکه اکثر کارهای تخریب توسط تجهیزات مکانیکی انجام میشود. تخریب با بالا بردن ماشین آلات مکانیکی روی بالاترین طبقه ساختمان آغاز میشود.
ماشین آلات مکانیکی باید به وسیله جرثقیل یا سایر ماشین آلات مورد تایید مهندس سازه دارای پروانه بر روی سقف ساختمان قرار گیرد. منطقه عملیاتی باید درحین بالا بردن ماشین آلات مسدود شود. در صورتی که نیاز به مسدود کردن موقت مسیر باشد، مجوزهای مربوطه از پلیس و شهرداری پیش از آغاز عملیات کسب شود.
بار وارد شده از طرف ماشین آلات به کف باید بررسی شود. در صورت نیاز باید شمع زنی در طبقات پایین‌تر از طبقه مورد تخریب انجام شود تا ماشین آلات در شرایط ایمن بمانند. جابجایی ماشین آلات واحد مکانیکی باید تنها محدوده شمع زنی شده انجام شود.
تخریب ایوان‌ها و بالکن‌های پیش آمده، می‌تواند شدیداً امنیت عمومی را به مخاطره اندازد و لذا باید با احتیاط و دقت فراوان انجام شود. سازه‌های تکیه گاهی موقت،سکوهای محافظ یا سکوهای موقت باید دقیقاً زیر ایوان‌ها یا بالکن‌های پیش آمده قرار گیرند.
گوی تخریب از یک جرثقیل مجهز به گوی فولادی تشکیل شده است. تخریب ساختمان ازطریق انرژی ضربه‌ای گوی فولادی آویزان از جرثقیل زنجیردار انجام میشود. گوی تخریب از خارج ساختمان عمل می‌کند. این روش برای ساختمان‌های مخروبه، سیلوها و سایر تاسیسات صنعتی مناسب است. با این حال انجام عملیات، نیازمند فضای آزاد بسیار زیاد در اطراف دستگاه است. همچنین اپراتور با مهارت بالا و تجهیزات مناسب مورد نیاز است.
اگر قرار است که یک ساختمان را منفجر کرد، پیمانکار تخصصی دارای پروانه تخریب، باید درباره تاثیرات انفجار بر همسایگان کارگاه یک گزارش ارزیابی خطر جامع و یک گزارش ارزیابی زیست محیطی تهیه کند. در صورت حصول نتایج مثبت، ارزیابی خطر و ارزیابی اثرات زیست محیطی و توافق مراجع مرتبط، می‌تواند مطالعه سازه ساختمان را آغاز کرده و طرح انفجار را تهیه نماید.
طرح می‌تواند شامل تضعیف اولیه سازه، راهبرد جایگذاری مواد منفجره و زمان تاخیر باشد تا بدین ترتیب ساختمان به شکلی ایمن فرو ریزد. تضعیف اولیه سازه می‌تواند شامل برش و برچیدن بخشی از دیوارهای برشی و سایر اعضای سازهای باشد.
نگرانی‌های عمومی برای اجرای صحیح تخریب از طریق انفجار به شرح زیر است.
روش برش و بلند کردن شامل برش اولیه سازه به قطعات مجزا و سپس بلندکردن قطعه یا مجموعه‌ای از قطعات توسط جرثقیل به منظور انتقال است. برش و بلندکردن را می‌توان جهت تخریب ایمن پیش آمادگی‌هایی مانند ایوان‌ها، بالکن‌ها و پنجره‌های بزرگ استفاده نمود.
تخریب مکانیکی به طور کلی شامل استفاده از ماشین آلات عظیم با ابزارهایی جهت قطعه قطعه کردن ساختمان از خارج آن هستند. روش‌های مکانیکی متداول شامل استفاده از بازوی فشاری و طناب سیمی است. این روش‌ها را تنها باید در مورد ساختمان‌های منفرد واقع بر زمین‌های مسطح استفاده نمود.
روش بازوی فشاری شامل استفاده از ماشین‌های مجهز به متعلقات بازوی فشاری جهت وارد کردن ضربات افقی و تخریب اعضای سازهای است. شرایط خاص تخریب بازوی فشاری به شرح زیر است.
تخریب مکانیکی فرو ریختن پیش بینی شده، بطور کلی شامل تضعیف عناصر سازهای کلیدی به منظور فرو ریختن سازه است. شرایط خاص کابرد روش فرو ریختن پیش بینی شده به شرح زیر است.
تخریب مکانیکی به وسیله کشش طناب سیمی به طور کلی شامل استفاده از یک ماشین جابجا کننده مجهز به کابل فولادی محکم برای پایین کشیدن اعضای سازهای است. شرایط خاص کاربرد روش کشش طناب سیمی به شرح زیر است.