منظور از بهینه سازی مصرف انرژی، انتخاب الگوها و اتخاذ و بكارگیری روش‌ها و سیاست‌هایی در مصرف درست انرژی است. كه از نقطه نظر اقتصاد ملی مطلوب باشد و استمرار وجود و دوام انرژی و ادامه حیات و حركت را تضمین كند. در این چارچوب، تعیین سهم صورت‌های مختلف انرژی در سبد انرژی هر جامعه با توجه به امكانات درازمدت آن جامعه، همچنین بكارگیری پربازده ترین شیوه استفاده از آنها كه متضمن كاهش تخریب منابع انرژی و نیز كاهش تأثیرات سوء ناشی از اسـتفاده ناصـحیح از انرژی است، بر عوامـل دیگر حیات و محـیط زیـست مدنظر است. این استفاده درست و به جا از انرژی، نه تنها متضمن استمرار حیات و توسعه پایدار جامعه است، بلكه منجر به بقاء انرژی برای همگان و نسل‌های آتیمی‌شود. همچنین مانعی برای تولید و گسترش آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از مصرف نادرست انرژی خواهد بود.
علاوه بر بار اقتصادی عوامل دیگری نیز وجود دارد که ضرورت بهینه سازی مصرف انرژی را می‌رساند. استفاده بی رویه از انرژی فسیلی که باعث افزایش آلودگی محیط زیست می‌شود.
به کارگیری سیستم‌های هوشمند در ساختمان‌ها علاوه بر مزایای بی‌شماری که دارد، باعث مصرف بهینه انرژی در صورت‌های مختلف و در نتیجه کاهش شدید هزینه‌های انرژی خواهد شد. ساختمان هوشمند، ساختمانی مرکب از سیستم‌های کنترلی مختلف است که هر یک در انجام فعالیت‌های مرتبط هوشمندانه عمل کرده و در ارتباط و تعامل همیشگی با یکدیگر‌ند. این ساختمان از یک زیرساخت ارتباطی قوی برخوردار است و می‌تواند نسبت به شرایط متغیر محیطی واکنش مناسب نشان دهد.
مهمترین عامل در به کارگیری سیستم هوشمند، ایجاد راحتی و آسایش برای ساکنین ساختمان است. در ساختمان هوشمند هر یک از ساکنین بر اساس سلیقه خود با تعریف و به کارگیری کنترل دلخواه روشنایی، دما و دیگر سیستم‌ها، محیط دلپذیری را برای خود ایجاد می‌کنند.
یکی از اهداف اصلی از به کارگیری سیستم‌های هوشمند بهینه سازی مصرف انرژی است. با استفاده از این سیستم، انرژی، همواره به طور معقول و منطقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل کنترل همه جانبه، تلفات آن به طور چشمگیری کاسته می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد با به کارگیری یک منطق کنترلی صحیح، تا میزان ۴۰ درصد از انرژی‌های مصرفی در ساختمان هوشمند کاسته می‌شود. با توجه به آن که مصرف انرژی کاملاً در کنترل قرار دارد، بهای پرداختی تا حد قابل قبولی به میزان انرژی مفید مصرفی نزدیک است.
پیاده سازی یک استاندارد باز در ساختمان، باعث انعطاف پذیری سیستم‌های کنترلی ساختمان می‌شود. و منطق‌های کنترلی بدون نیاز به تغییرات فیزیکی و سخت افزاری در صورت نیاز قابل تغییر هستند.
سیستم هوشمند، امکان کنترل یکپارچه کل ساختمان را میسر می‌سازد و سیستم‌های کنترلی در دورترین نقاط ساختمان هم به راحتی، مونیتور و کنترل می‌شوند و نیازی به مراجعه به نقطه کنترلی نیست.
امروزه (Building Management System) سیستم مدیریتی ساختمان به یکی از گریز ناپذیرترین شاخه‌های علمی، تحقیقاتی و اجرایی در ساختمان تبدیل شده است. امروزه با توجه به کمبود منابع انرژی در سطح جهان اهمیت مصرف بهینه سوخت بیش از پیش مورد توجه است. سیستم مدیریتی ساختمان، وظفیه مدیریت و کنترل وضعیت ساختمان را از لحاظ سرمایش و گرمایش، روشنایی، کنترل تردد امنیت، سیستم اعلام حریق و ارتباط منطقی این زیرسیستم‌ها را بر عهدره دارد.
از آنجایی که به کارگیری سیستم‌های مدیریت ساختمان باید فاقد پیچیدگی‌های فنی بوده و به سادگی توسط کاربر انجام پذیرد. امروزه اغلب تولید کنندگان سیستم‌های مدیرت ساختمان، نرم افزارهای گرافیکی کاربر پسندی را جهت کنترل سیستم‌ها ارائه می‌دهند. نرم افزارهای مربوطه با استفاده از اشیای گرافیکی مختلف، کنترل همه جانبه ساختمان را به راحتی در دسترس قرار می‌دهند.
به بهره‌گیری از یک سیستم BMS جامع در ساختمان می‌توان به اهداف زیر دست یافت.
در داخل یک سیستم هوشمند از استانداردهای ارتباطی متفاوتی استفاده می‌شود. نه تمامی آنها با مشخصات خاص خود، کاربری‌های متفاوتی را دارا هستند، که این کارایی‌ها شامل ملاحظات ریالی و امکانات کنترلی تا حد زیادی بستگی به حجم ساختمان و کاربری دارد.
بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان را می‌توان در پنچ گروه تعریف کرد.
با طراحی مناسب بافت شهری، تعیین نحوه استقرار مناسب ابنیه در زمین و نیز تهیه ضوابط ارتفاعی و حجمی مناسب، می‌توان انطباق حجمی بناها را با شرایط اقلیمی تامین نمود.
طراحی معماری به لحاظ نورگیری، ابعاد بازشوها، جهت ساختمان، استقرار فضاها با توجه به تابش خورشید و سایر شرایط اقلیمی بخشی از اهداف بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان را تامین می‌کند. این طراحی می‌تواند در ساخت و ساز سنتی یا صنعتی یکسان انجام گیرد.
از آنجایی که کنترل تاثیر شرایط محیطی بر فضاهای داخلی از طرقی عناصر جداکننده این دو، صورت می‌گیرد. لذا نقش عناصر و اجرای ساختمانی جدا کننده شامل دیوارها، پنجره، در، سقف، کف و نحوه ترکیب و تلفیق آنها با یکدیگر، تعیین کننده میزان مطلوب عبور حرارت و صدا است. عناصر و اجزای ساختمانی مزبور باید دارای مشخصات فنی استاندارد بوده و اجرا، نصب آنها نیز تابع ضوابط اعلام شده از سوی تولید کنندگان باشد.
شاید نقش صنعتی سازی تولید ساختمان در این بخش بیشتر از سایر بخش‌ها دیده شود. زیرا با قانونمند کردن رعایت ضوابط استاندارهای معمول در تولید و اجرای عناصر مزبور و ملزم نمودن طراحان و سازندگان در استفاده از مصالح دارای تاییدیه‌های لازم از مراجع ذیربط، می‌توان به بخشی از اهداف صنعتی سازی ساختمان، مبنی بر ارتقای کیفیت ساخت و بهینه سازی مصرف انرژی دست یافت. بدیهی است در صورت رعایت مدولاسیون در تولید این محصولات، امکان استفاده از آنها در روش‌های طراحی و تولید صنعتی ساختمان افزایش می‌یابد.
امروزه با پیشرفت فناوری در همه عرصه‌ها، طراحی و ساخت، سیستم‌های تاسیساتی، مکانیکی و الکتریکی مورد استفاده در ساختمان سازی نیز با پیشرفت‌های قابل توجهی همراه بوده است. افزایش راندمان ماشین‌ها و سیستم‌های تاسیساتی، کاهش مصرف انرژی را در مقایسه با سیستم‌های قدیمی‌تر به همراه داشته است. کاهش ابعاد سهولت تعمیر و نگهداری از دیگر مشخصات استفاده از سیستم‌های پیشرفته امروزی است.
با هوشمندسازی ساختمان، امکان کنترل بر مجموعه سیستم‌های تاسیساتی و بهره برداری تهیه از آنها با بودجه به تغییر شرایط جوی روز و سال امکان پذیر گشته است. از تمامی امکانات مزبور در حال حاضر در ساختمان‌های با اجرای سنتی و صنعتی می‌توان استفاده کرد. بدیهی است در یک سیستم ساخت صنعتی، توقع و انتظار این است که از سیستم‌های پیشرفته و نوین تاسیساتی نیز استفاده شود. در حالی که هزینه سرمایه گذاری اولیه زیاد این سیستم‌ها می‌تواند منجر به افزایش قیمت تمام شده ساختمان‌ها شود.
بدیهی است نظارت و کنترل بر نحوه اجرای ساختمان، ضامن تامین اهداف کمی و کیفی طراح است. در سیستم اجرایی صنعتی ساختمان، کنترل اجرای ساحتمان به نحو بسیاری مطلوب‌تری انجام می‌گیرد. از این رو در صورت رعایت، در سیستم صنعتی سازی ساختمان، می‌توان تحقق اجرای مناسب را نیز انتظار داشت.
انعطاف پذیری، بهره‌وری و صرفه جویی در مصرف انرژی، نیازهای امروز ساختمان‌های اداری هستند. در ساختمان‌های اداری جدید یا ساختمان‌هایی که مورد نوسازی قرار می‌گیرند، BMS با بهره گیری از تکنولوژی مدرن سیستم‌های الکتریکی منطبق با استاندارد EIB بالاترین ضریب آسودگی و ایمنی را با در نظر گرفتن مبحث هزنیه تضمین می‌نماید.
در اتاق‌های کنفرانس و اتاق‌های مدیران از تعداد مناسبی خطوط دیمر، باعث ایجاد سطح خوبی از آرامش و زیبایی می‌شود. به کارگیری ریموت کنترل فعال نمودن سناریوهای مختلف روشنایی را در مواقع مناسب، بسیار آسان می‌نماید. استفاده از کلیدهای هوشمند و ریموت کنترل در اتاق مدیران که معمولاً دارای سیستم‌های مختلفی مثل روشنایی، روشنایی پرده و صوت و سناریوهایی مثل ملاقات، رایانه و استراحت است، توصیه می‌شود.
در سیستم‌های مدرن لامپ‌های دکوراتیو با شدت خاصی روشن می‌مانند و در این صورت دفاتر، اتاق‌های کنفرانس و سالن‌های اجتماعات بسیار زیباتر به نظر می‌رسد و لامپ‌های اصلی تامین روشنایی فقط در صورت نیاز روشن می‌شوند که از دید کنترل مصرف انرژی این مطلب مهمی است. در ساختمان‌های اداری دارای اتاق‌های متعدد و مراجعین زیاد، لازم است تا تدابیر ایمنی مناسبی برای ساختمان در نظر گرفته شود. تکنولوژی مدرن ضمن در اختیار قرار دادن ضریب بالای ایمنی با استفاده از ملزومات الکتریکی مناسب، باعث کاهش مصرف انرژی می‌شود.
در راهروها و راه پله‌ها و معابر، استفاده از سنسورهای حرکتی جهت کنترل روشنایی توصیه می‌شود. این سنسورها با قدرت دید ۱۸۰ درجه به راحتی از تردد افراد در اتاق‌ها، راهروها و راه پله‌ها مطلع شده و لامپ‌ها را روشن می‌کنند. قدرت دید آنها بسته به لنز انتخابی بین ۸ تا ۱۲ متر است و به همین علت برای نصب در راهروها و راه پله‌ها نیز بسیار مناسب است. دارای طرح‌ها و رنگ‌های متنوعی بوده و با دیگر اجزای ساختمان کاملاً قابل انطباق است.
یکپارچه سازی سیستم‌های کنترلی ضروری است و ایجاد محیط مناسب برای کار نیازمند به کارگیری سیستم‌های کنترلی مختلفی است. در عمل ترکیب سیستم‌های الکتریکی که به طور خودکار عمل می‌نماید و به صورت یکپارچه کنترل می‌شوند باعث کاهش مصرف انرژی می‌شود.
محصولات متنوع هوشمند با فعالیت موثر، ضمن پوشش تمامی نیازها در ساختمان با دکوراسیون داخلی ساختمان نیز هماهنگ هستند. برای مثال تجهیزات کنترل روشنایی و حسگرهای دود و حریق که در راهروها، اتاق‌ها و دیگر فضاهای ساختمان نصب می‌شوند همه با هم طور مستمر فعالیت می‌نمایند تا فضایی راحت، امن و مناسب در محیط کار به وجود آید.
در اتاق‌های کنفرانس که کاربری‌های مختلفی دارند نصب نمایشگر هوشمند بسیار مفید است. سناریوهای کنترلی با این وسیله به راحتی قابل تعریف و به کارگیری هستند. برای مثال سناریوهایی مثل برگزاری جلسات، نمایش اسلاید و فیلم و مانند آن به راحتی تعریف شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. امکان کنترل روشنایی، تهویه مطبوع، پرده اورهد، پرده‌ها مانند آن به وسیله ریموت کنترل به راحتی و بدون وقفه میسر است. در برگزاری جلسات که کنترل روشنایی، صوت و وسایل صوتی و تصویری ضرورت دارد. استفاده از این وسیله کار را آسان خواهد نمود. فراخوانی سناریوهای مختلف از پیش تعیین شده بسته به کاربری فضا از جمله خصوصیات این وسیله است.
امروزه یکی از مهمترین نکاتی که در ساختمان‌ها اعم از مسکونی، تجاری، بیمارستان‌ها و هتل‌ها در نظر گرفته می‌شود. مسئله بهینه سازی مصرف انرژی است. در بین این موارد شاید هتل‌ها یک نمونه منحصر به فرد باشد. زیرا آن چه در هتل‌ها دارای اهمیت بسیار زیاد است، بالا بردن ضریب آسودگی میهمانان است که در این راستا باید پارامترهای هزینه نیز در نظر گرفته شوند. خوشبختانه تجهیزات الکتریکی هوشمند، علاوه بر رعایت موارد ذکر شده در زمینه زیبا سازی و راحتی نیز پاسخگوی بسیاری از نیارهای مهمانان هتل هستند.
هتل هوشمند، هتلی است که در داخل اتاق‌های آن از آخرین تکنولوژی کنترلی به منظور تامین آسایش میهمانان استفاده شده است. امکاناتی که وظیفه تنظیم شرایط محیطی را برای کاربران به طور خودکار به مطلوبترین روش بر عهده دارد. این امکانات کاربر را از لحاظ ورود تا زمان خروج از اتاق تنها نمی‌گذارد. سعی می‌کند بهترین شرایط را در هر مرحله تامین نماید.
از دیگر امکانات تجهیزات هوشمند راحتی استفاده از آنها، انعطاف‌پذیری و زیبایی است. سیستم‌های روشنایی در یک هتل شامل انواع روشنایی از قبیل، مسیرهای روشنایی، سقفی، دیواری، مسیرهای روشنایی مخفی و دکوراتیو است که تمامی این مسیرها در اتاق‌ها، لابی و راهروها و تمامی محوطه‌ها قابل هوشمندسازی و کنترل است. همچنین سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، امنیتی و صوتی از دیگر امکانات کنترل هوشمند است.