چسباننده گچی از پختن سولفات كلسیم دو آبه به دست می‌آید و متشكل از سولفات كلسیم در فازهای مختلف هیدراتاسیون است. برای مثال سولفات كلسیم نیمه هیدراته و سولفات كلسیم بدون آب یا انیدرید. هنگامی كه چسباننده گچی با آب مخلوط می‌شود، از طریق فرآیند گیرش، سبب نگهداری ذرات جامد به همدیگر (به صورت یک توده به هم چسبیده) می‌شود.
گچ از جمله مصالحی است که در صنایع ساختمان سازی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. گچ به دلیل ویژگی‌هایی که دارد از زمان‌های قدیم در امر ساختمان سازی به کار می‌رفته است. در بسیاری از ساختمان‌های قدیمی مخصوصاً در دوران صفویه که اغلب آنها در اصفهان موجود است، گچ نقش مؤثری داشته است و گچبری‌های بسیار زیبایی از آن دوران باقی مانده‌اند. گچ به علت خواص خود از اولین قدم در ایجاد یک بنا که پیاده کردن حدود زمین و به اصطالح برای ریختن رنگ اطراف زمین مورد نیاز است و همچنین تا آخرین مراحل بنا، یعنی سفیدکاری و نصب سنگ، باز هم گچ مورد نیاز است. حتی در نقاشی ساختمان هم از گچ استفاده میکنند.
مهمترین موارد استفاده گچ به شرح زیر خلاصه شده‌اند.
ساختمان‌سازی: اندود، سفیدکاری، تمیزکاری، پرداخت، گچبری، ملات‌های گچی، آجر، گچ و ماسه، عایق حرارتی و صوتی، ورقه‌های پیش ساخته سقف و کف دیوار، مجسمه سازی
صنعت سیمان: افزایش زمان گیرایی (دیرگیر). هر چه سیمان زودگیرتر باشد، مشتری پسندتر است.
قالبسازی در صنایع چینی و سرامیک: چینی مظروف و قالب وسایل سرامیکی
صنعت شیشه‌سازی: تنظیم ویسکوزیته مذاب (از نظر میزان اکسیژن حل شده یا نشده)
صنعت ریخته‌گری: گچ نسوز
صنعت کشاورزی: کشاورزی، تهیه کود شیمیایی، تهویه کننده خاک، تهیه سم‌های شیمیایی، تغییراتی که ژیپس در بخش کشاورزی ایجاد می‌کند، شامل موارد زیر است.
پزشکی: باند پزشکی، قالب دندان، تهیه قرص، در حشره کش‌ها و رشد مخمرها، مواد غذایی و داروسازی
صنعت کاغذسازی: شفافیت کاغذ
صنعت پتروشیمی: خشک کن
صنعت چرم‌سازی: جداکننده مواد شاخی از پوست، تهیه سولفات دوسود؛ تهیه اسیدسولفوریک و اکسیدکلسیم؛
پرکننده: گوگردزدایی از گازهای زائد
گچ از سایر مصالح ساختمانی سرامیکی سبکتر است. وزن مخصوص دانه‌ای آن ۲/۸ و وزن مخصوص انبوه‌ی آن ۰/۸۵ است. باید توجه کرد که سبک بودن گچ یکی از امتیازات آن است. نکته جالب توجه دیگر این است که روی سنگ گچ رستنی نمی‌روید و گیاهی سبز نمی‌شود.
یکی از معایب گچ آن است که در برابر رطوبت مقاوم نیست و به سرعت آب جذب می‌کند تا به حالت پایدار خود برسد. هنگامی که چسباننده گچی با آب مخلوط می‌شود، از طریق فرایند گیرش، سبب نگهداری ذرات جامد به همدیگر (به صورت یک توده به هم چسبیده) می‌شود.
سطوح گچی در برابر انتقال حرارت و همچنین صوت، عایق به حساب می‌آیند.
گچ ساختمانی یک درصد افزایش حجم دارد. در نتیجه مسئله منقبض شدن پس از گیرش که در مورد سیمان مطرح است، در مورد گچ وجود ندارد. برای مثال اگر در دیواری ترک وجود داشته باشد، می‌توان آن را با گچ پر کرد. به همین دلیل در گذشته و قبل از دستیابی به فناوری جدید (پوشش رنگ، کاشی، سرامیک و…) سطوح ساختمان‌ها را فقط گچ اندود می‌کردند. البته باید دانست که سطح گچ به دلیل نداشتن سوراخ‌های ریز، یک سطح صاف و بهداشتی است. از همین خاصیت گچ استفاده میکنند و آن را برای پوشش سطوح وسیعی که نباید درز انبساط باشند، به کار می‌برند.
یکی از خصوصیات گچ این است که فلزات را سولفاته می‌کند. در نتیجه فلزات نباید مستقیماً در تماس با با گچ باشند و لازم است پیش از تماس با گچ از پوشش ضدزنگ برخوردار شوند.
یکی دیگر از امتیازات گچ آن است که در برابر آتش مقاومت می‌کند. فرایند مقاومت در برابر آتش با استفاده از گچ چنین است که فرض کنید روی یک ستون فولادی با لایه‌ای از گچ پوشیده شده باشد. در صورت آتش سوزی آب تبلور تبخیر می‌شود و لایه‌ای از بخار آب روی فو‌لاد را می‌گیرد. در نتیجه با اینکه دمای محیط در اثر آتش سوزی بالا می‌رود، دمای ستون فولادی تا مدتی روی درجه ۱۰۰ سانتیگراد می‌ماند و همین مقدار زمان برای رسیدن نیروهای آتش سوزی و اطفای حریق کافی است.
مقاومت گچ به مقدار آب موجود در خمیر گچ و همچنین به دمایی که در آن گیرش حاصل می‌شود، بستگی دارد. مقاومت گچ برخلاف سیمان، به سرعت زیاد می‌شود و بعد ثابت می‌ماند.
وجود گچ در خاک (حتی تا ۲۵ درصد) از دیدگاه کشاورزی بی ضرر و در مواردی نیز مفید است. اما از دیدگاه سازه‌ای بیش از چهار درصد گچ در خاک سبب تخریب‌های سازه‌ای خواهد شد. گرچه اکثر محققان معتقدند که میزان خسارت‌های وارد شده با مقدار گچ موجود در خاک تناسب ندارد، اما در اغلب موارد، وجود گچ در خاک موجب مشکلات عمده‌ای در ساخت سازه‌ها و نیز کاهش عمر مفید آنها می‌شود.
نوع گچ و نحوه پختن آن بر مقاومت ملات موثر است.
سخت شدن ملات گچ در مکان‌های نمناک تا چند ماه طول می‌کشد و در این صورت مدت مقاومت ملات گچ به تدریج افزایش می‌یابد. هر چه آب ملات گچ بیشتر باشد زمان گیرش آن افزایش یافته و مقاومت آن بسیار کم می‌شود. زیرا پس از تبخیر آب در توده گچی سوراخ و روزنه‌هایی اضافی ایجاد می‌شود.
معمولاً لایه‌های گچی مجاور با لوله‌های بخاری و شومینه پس از مدتی ترک می‌خورد. زیرا در اثر گرما به طور مداوم منبسط و منقبض شده و آب خود را به شدت از دست می‌دهد.
پاشیدن گچ به روش سنتی بر روی سطح کار، دارای ضایعات فراوانی است و این امر باعث از بین رفتن محصول و افزایش هزینه اجرا می‌شود. اما گچ پاششی یا پلیمری دارای امتیازات خوبی در این زمینه هستند. گچ پاششی از اضافه کردن پلیمرهای خاصی به گچ به‌دست می‌آید. از مزایای این گچ می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.
معمولاً از گچ‌ها در صنعت ساختمان به عنوان اندود دیوارها و سقف استفاده می‌شود. معمولاً گچ خاکی جهت زیر کار (اندود اولیه) و گچ سفید به عنوان اندود نهایی (روی گچ و خاک) اجرا می‌شود. البته گچ دارای کاربردهای زیاد دیگری نظیر مصارف پزشکی، مجسمه‌سازی، تولید قطعات پیش‌ساخته جهت گچبری ساختمان، نصب ایزار گچی و گچبری، قالبسازی، ساخت رنگ لعابی و … می‌باشد.
دامنه كاربرد فرآورده‌های گچی شامل گچ‌های ساختمانی از پیش مخلوط شده‌ای هستند كه به عنوان مواد نازکكاری در اندودكاری دیوارها و سقف‌های داخل ساختمان و همچنین كارهای تزیینی به كار می‌روند. این فرآورده‌ها برای برآورده كردن الزامات كاربردی مربوط، با استفاده از افزودنی‌ها / افزونه‌ها، سنگدانه‌ها و سایر چسباننده‌ها به صورت ویژه‌ای تركیب می‌شوند. این استاندارد اندودهای گچی و اندودهای پایه گچی برای كاربردهای دستی و ماشینی را نیز، در برمی‌گیرد. همچنین این استاندارد برای چسباننده‌های گچی كه به طور مستقیم، در محل مصرف می‌شوند یا برای تولید فرآورده‌هایی مانند بلوك‌های گچی، صفحات روكشدار گچی، برای اندودكاری با گچ الیافدار و سقف پوش‌های گچی مورد استفاده قرار می‌گیرند، كاربرد دارد. همچنین این استاندارد، گچ ساختمانی مورد استفاده در آجركاری را نیز در برمی‌گیرد. این استاندارد، گچ مورد استفاده برای كرم‌بندی كف را در برنمی‌گیرد. این استاندارد آزمون‌های مرجع مربوط به خصوصیات فنی و ارزیابی انطباق فرآورده‌های تحت پوشش را مشخص می‌كند. آهک ساختمانی (هیدروكسید كلسیم) را می‌توان به عنوان چسباننده افزودنی همراه با گچ مورد استفاده قرار داد. چنانچه چسباننده گچی از اجزای متشكل فعال اصلی در اندود باشد، در این صورت این استاندارد این نوع اندودها را در برمی‌گیرد.
گچ‌ها دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند و شامل موراد زیر است.
این نوع گچ مختص زیر کار بوده که از آن به عنوان لایه اول گچ کاری استفاده می‌شود.
این نوع گچ را برای سفید کاری با مش بالا استفاده میکنند.
از گچ سفید کاری برای لایه نهایی گچ کاری و پرداخت بهره می‌گیرند.
توجه داشته باشید که نوع دیگری از گچ‌ها وجود دارند که به صورت ترکیبی هستند. در واقع مواد افزودنی داشته و عملیات سبک سازی روی آنها انجام شده و به عنوان عایق مورد استفاده قرار می گیرند که شامل موارد زیر هستند.
این نوع گچ را برای گچ کاری روی بتن استفاده میکنند.
بهتر است بدانید که از ترکیب گچ با مواد افزودنی خاص همانند پرلیت و … می‌توان گچ سیوا را به دست آورده و از آن به عنوان گچ زیر کار استفاده نمود. این نوع گچ دارای مزیت‌های زیادی است که مهمترین آن گیرش اولیه و نهایی بالای آن است که می‌توان زیر کار تمیزی را در نهایت ارائه نمود.
این نوع گچ هم مانند گچ سیوا تهیه می‌شود و از آن به عنوان لایه نهایی گچ کاری می‌توان استفاده نمود و گزینه مناسبی برای سفید کاری می باشد. توجه داشته باشید که گچ های ساتن نه تنها دارای گیرایش اولیه و نهایی هستند، بلکه کاملاً ضد آب بوده و قابلیت شست و شو دارند. حتی این نوع گچ‌ها در برابر رطوبت، خش و ترک هم دارای مقاومت بالایی هستند.
به گچ‌های پاششی به دلیل اینکه پلیمر‌هایی اضافه می‌شود، در اصطلاح پلیمری هم گفته می‌شود که مختصص گچ کاری با استفاده از دستگاه گچ پاش است. استفاده از دستگاه گچ پاش علاوه بر اینکه سرعت اجرای کار را افزایش می‌دهد، باعث به هدر رفتن محصول نشده و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
این نوع گچ‌ها بعد از اینکه با استفاده از دستگاه پاشیده شوند، مانند بتن سقف و سخت شده و این مسله باعث می‌شود تا در برابر رطوبت مقاومت بالایی داشته باشند.
این نوع گچ‌ها حتی در مقابل حرارت هم تا حد قابل ملاحظه‌ای مقاوم هستند و در ساختمان سازی‌های نوین برای حذف مرحله گچ و خاک از این نوع گچ استفاده میکنند تا در هزینه‌ها صرفه جویی شود.
مزیت دیگر گچ‌های پاششی این است که می‌توان مستقیماً روی خود سازه سقف از آنها استفاده نمود و با سرعت بالا کل سقف را پوشش داد. نکته مهم این است که گچ‌های پلیمری را می‌توان با ضخامت ۱۰ سانتی متر هم روی آجر و بتن اجرا نمود. البته فراموش نکنید که این قابلیت به خاطر مواد افزودنی است که در گچ‌های پاششی وجود دارد و همین مسله شرط آکوستیک بودن گچ‌های پاششی را تضمین می‌کند.
در صورتی که ستون‌های بتنی یا فلزی در ساختمانی وجود داشته باشد، می‌توان مستقیماً از این نوع گچ‌ها استفاده نمود و کل ستون را به راحتی پوشش داد.