اصولی که در تعمیر و بازسازی ساختمانها ذکر میشود بایستی در تمامی عملیات تعمیر و بازسازی ساختمانها به دقت در نظر گرفته شوند. به ویژه در مورد ساختمانهای قدیمی یا آسیب دیده بنایی، حایز اهمیت هستند.
دال جدیدی که بر روی دیوارهای موجود ساخته شود نقش مهمی را در مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله را دارد، چون میتواند نیروهای ناشی از زلزله را به بهترین نحو بین دیوارها تقسیم کند. دال باید به نحو مناسب به دیوارها متصل شود.
برای تقویت سقف چوبی میتوان به طریق زیر عمل نمود.
اینکار را میتوان با کوبیدن تختههایی که با میخ به طور عمودی به تختههای موجود در سقف وصل میشوند عملی کرد یا اینکه میتوان بر روی سقف موجود دال نازکی از بتن آرمه در محل ساخت. در این حالت باید آرماتورهای دال به سقف چوبی موجود با میخ وصل شوند و به دیوارها با استفاده از مهار یا قلاب متصل شوند. برای درگیر کردن آرماتورهای دال بتنی با دیوارها میتوان در دیوار سوراخهایی ایجاد کرد و سپس آن را با صمغ یا ملات ماسه سیمان منبسط شونده پر کرد و بعد قلابهایی را با فشار به سوراخ های مزبور وارد نمود.
این اتصالات با تسمه فولادی که به تیرهای چوبی و تختههای کف طبقه پیچ شده و از حفرهای که در دیوار با مته ایجاد میشود عبور کرده و به خوبی مهار شده، ساخته شود. سپس این حفرهها با دوغاب سیمان مسدود میشوند. چنانچه از شبکههای فولادی برای تقویت کف استفاده شود در این صورت باید با تعبیه زائده اتصال از بتن آرمه در دیوار موجود به فواصل ۳ متر به ۳ متر و ادامه شبکه آرماتور کف تا داخل این زائدهها، اتصال کف به دیوارها را تامین نمود.
در تمامی روشهای تقویت، فرض اساسی این است که سقف به طور یکپارچه عمل میکند در غیر این صورت نمیتوان از عنصر لرزه بری که در یک بخش از ساختمان قرار گرفته برای جذب نیروهای زلزله در بخشهای دیگر استفاده کرد. سقفهای طاق ضربی از صلبیت برشی نسبتاً خوبی برخوردار هستند اما به روش زیر میتوان بر درجه اطمینان افزود.
طاقهای قوسی را میتوان با فولادهای کش در پای طاقها مهار نمود. برای نصب فولادهای کش میتوان با حفر سوراخهایی توسط مته و داخل کردن فولاد در حفرهها و مهار آنها عمل نمود.
هنگامی که هدف بازگرداندن مقاومت اولیه به ساختمان باشد باید توجه کرد که حتی ریزترین ترکها در اجزای باربر ساختمان، که غیر مسلح باشند (مانند اعضای ساخته شده از مصالح بنایی یا بتن معمولی بدون میلگرد) باعث کاهش مقاومت آن جز میشوند. بنابراین باید تمام ترکها را مشخص کرده و سپس ترکهای مهمتر را با تزریق سیمان، یا تزریق مواد شیمیایی یا اتصالات خارجی تعمیر نمود.
در صورتی که ترکهای واقع بر روی دیوار، به عرض چند میلیمتر (کمتر از ۱۰ میلیمتر) و نسبتاً پراکنده باشند، یکی از روشهای زیر میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
در اثر نشست ستون، نیروی فشاری بر قوس وارد میشود. در نتیجه این حالت باعث ترک و شکست در محل تکیه گاههای قوس از یک یا دو جهت میشود که به ترتیب زیر تعمیر میشود.
چنانچه نشست و ترک عمیق باشد به ترتیب زیر عمل میشود.
در این زمینه معمولاً با دو حالت روبرو هستند.
برای مهار بندی دیوارهای طویل که در ساختمانهای طویل با پوشش خرپا دارند میتوان با افزودن ستونهایی، خرپاها را به صورت قاب در آورد. این ستونها باید به دیوار به خوبی متصل شوند. روش سادهتر این است که از پشت بندهای آجری که به توسط سنگها به دیوار اصلی متصل هستند استفاده شود. این پشت بندها به طرف خارج ساختمان اضافه میشوند.
دیوارهای خشتی و گلی را میتوان با استفاده از دیوارهای حال ذوزنقهای در مقابل زلزله تقویت کرد. در هر یک از گوشههای ساختمان دو دیوار حائل یکی در جهت طول و دیگری در جهت عرض ساختمان باید ساخته شود.
این دیوارهای حائل باید در جایی که یک دیوار عرضی با یک دیوار طولی برخورد میکند یا یک قوس سقف سنگینی را تحمل میکند نیز ساخته شود.
فشار در جهت افقی که توسط آرماتورها یا کابلها پیش تنیدگی ایجاد شود. میتواند علاوه بر اینکه مقاومت برشی دیوار را بالا برد باعث تقویت اتصالات دیوارهای قائم نیز شود. راحتترین روش برای ایجاد پیش تنیدگی افقی در دیوارها، قرار دادن دو میلگرد فولادی با مقاومت زیاد به طور افقی و موازی با یکدیگر در دو لبه دیوار و کشیدن آنها توسط جک است. و سپس با مهرههای مخصوص آنها را روی ورقهای فولادی تثبیت میکنند.
عملیات مرمت و تقویت فونداسیون مشکل و از نظر اقتصادی گران است و با افزودن پی جدید یا اصلاح خاک زیر پی انجام گیرد. در صورت بروز شرایط زیر تقویت فونداسیون ضروری است.
جهت تقویت فونداسیون موجود و بالا بردن باربری آن باید ابعاد پی موجود را افزایش داده و تنشهای اضافی را که به لحاظ افزایش بار به خاک اعمال میشود به طور یکنواخت در سطح فونداسیون اضافه شده توزیع نمود. چگونگی این امر در مورد فونداسیون ستون زره پوش شده قابل تصور است.
در بعضی موارد به علت عدم توجه به نوع خاک زیر پیها یا نشستهای سریع در سطح زیر پیها یا به علل دیگر ساختمانهای عظیم نیز دچار این نشستها میشود. در اثر نشست پی برشهایی به وجود میآید که سبب اشکالاتی در کف سازیها و در نتیجه بریده شدن قسمتهایی از ساختمان میشود. راههای پی بردن به وجود نشست در ساختمان به شرح زیر است.
چنانچه ساختمان در حال نشست در دو یا سه طبقه بوده یا در شرایطی باشد که نتوان از روش تزریق بتن استفاده کرد به وسیله غلتک زنی در سطح زیر پی، میتوان پیهای در حال نشست را نگهداری کرد.
در برخی موارد به علت نرمی خاک و رطوبت یا به علل دیگر، حفرههایی در سطح زیر پی به وجود میآید. در بعضی موارد حفرههای مذکور دارای حجم کم بوده که میتوان از آن صرف نظر کرد . اما در بعضی مواقع باز شدن چاهک به صورت حفره بزرگ در قسمتی از پیها باعث شکست و نشست شده که در نتیجه دیوار روی پی را نیز درون خود میکشد. در این حالت اولاً پی سازی انجام میشود و سپس تعمیر دیوار و مراحل بعدی آن انجام میگیرد.