زهکشی و تخلیه آب شامل احداث نهرها، آبروهای باز یا بسته، لوله‌گذاری‌های سطحی و زیرزمینی، مصرف زههای سنگی یا خرده سنگی، انحراف، تنظیم و کنترل جریان آب انهار و رودخانه‌ها و اجرای سایر کارهای تکمیلی، طبق نقشه‌های اجرایی و دستورات دستگاه نظارت است.
بطور کلی زهکشی و تخلیه آب به دو طریق زیر انجام می‌شود.
این عملیات شامل انتقال، هدایت و تخلیه آب‌های سطحی ناشی از بارندگی، از پوشش نهایی راه یا آب‌های آزاد جاری از زمین‌های بالادست و مرتفع پیرامون راه است. در این سیستم، آب‌های سطحی را باید به سرعت به خارج از جسم راه هدایت کرد، به طوری که آب فرصت ایستادگی نیابد و با نفوذ به لایه‌های زیرسازی و روسازی به شبکه آب‌های زیرزمینی نپیوندد. تخلیه آب‌های سطحی متعارفاً توسط شیب طولی و عرضی مناسب راه همراه با احداث کانال‌های روباز تأمین می‌شود.
زهکشی عمیق آب‌های زیرزمینی شامل تخلیه آب‌های نفوذی به لایه‌های زیرسازی و روسازی راه است که سه منبع اصلی به شرح زیر است.
در آزادراه‌ها و راه‌های با چند خط عبور، با جزیره میانی (میانه) و بدون پوشش آسفالتی یا بتنی، بایستی با مناسب‌ترین روش آب‌های نفوذی ناشی از نزولات جوی در میانه راه،در طول آن را جمع آوری کند. و از طریق آبروها و پل‌های موجود و احداث آبرو طولی که تراز کف آن به اندازه کافی پایین تر از بستر روسازی است، از جسم راه و روسازی دور ککند. در صورتی که احداث جزیره بالاتر از سطح بستر روسازی راه اجتنا‌ب ناپذیر باشد بر حسب مورد، باید برای تخلیه آب، راه حل مناسب انتخاب شود. در موارد تعریض راه موجود با احداث جزیره میانی، مناسب تر آن است که آب‌های سطحی جمع شده در میانه راه، از بخش تعریض شده به خارج تخلیه شود تا نیازی به تخریب و حفاری راه موجود برای ساخت کانال‌های طولی و عرضی زهکشی نباشد.
در مناطقی که شدت بارندگی زیاد یا نوع خاک مصرفی در خاکریز از چسبندگی کم برخوردار است یا در مناطق فاقد پوشش گیاهی، برای جلوگیری از آب شستگی و ایجاد شیار در شیروانی راه باید نسبت به اجرای جدول در کنار شانه آسفالتی و در حاشیه راه و آبرو بتنی عرضی روی شیروانی راه، متناسب با سرعت و مقدار آب، اقدام شود.
آب‌های جاری در آبروهای جانبی راه و سایر انهار فرعی و اصلی را باید مستقیماً به آبروهای طبیعی یا رودخانه‌ها تخلیه کرد. یا آبروهای اختصاصی برای آنها احداث نمود تا آب‌ها را به خارج از حریم راه منتقل نماید.
پاک کردن، حفاری و تمامی عملیات لازم به منظور تنظیم یا انحراف مسیر آبروها و رودخانه‌ها باید طبق دستور دستگاه نظارت انجام گیرد. در محل‌هایی که دستگاه نظارت تعیین می‌کند، باید از تغییر مسیر یا انحراف کانال‌های موجود آب یا رودخانه‌ها مقاطع عرضی تهیه شود و سپس روی این مقاطع جزئیات عملیات خاکبرداری جهت تغییر جریان آب ترسیم شود. انجام این گونه کارها قبل از تصویب دستگاه نظارت مجاز نیست.
لوله‌های بتنی ساده یا مسلح مورد مصرف در آبروها را می‌توان در کارخانه یا در محل با وسایل ماشینی مخصوص به طور پیش ساخته تهیه نمود. لوله‌ها ممکن است از نوع نر و ماده و یا انواع زبانه و شیار باشند. ولی به هر حال باید با نوع مشخص شده در نقشه‌ها برابری نمایند. بتن لوله‌ها باید از نوع بتن طبقه یک تهیه شود و عیار سیمان لوله‌های بتنی مسلح و غیر مسلح هیچ گاه نباید کمتر از ۳۵۰ کیلوگرم در متر مکعب بتن باشد.
آبروهای تاوه‌ای شامل تاوه‌های پیش ساخته مسلح و یا ریخته شده در محل (درجا) است. اندازه این نوع آبروها باید با انداز‌ه‌های مشخص شده در نقشه‌ها برابری نماید. بتن مصرفی در دال‌ها از طبقه یک ولی نوع بتن دیوارها باید در مشخصات خصوصی تصریح شود.
پی کنی آبروها و لوله‌ها باید طبق انداز‌ه‌های تعیین شده در نقشه‌ها و برابر دستور دستگاه نظارت انجام گیرد. پی کنی‌ها باید به عرضی باشد که سهولت کار را فراهم و از لحاظ عملیات ساختمانی مقرون به صرفه باشد. پی کنی در بستر زیرین آبروها و لوله‌ها باید با دقت کامل و منطبق با تراز مشخص شده در نقشه و در خاک بکر و دست نخورده در سراسر طول آبرو، انجام گیرد. در صورتی که تراز قسمت زیرین پایین‌تر از حدود مورد نظر بوده و یا بستر با شیب صحیح شکل نگرفته باشد، باید آن را مصالح بنایی و یا بتن ضعیف اصلاح نمود.
در پی کنی آبروها و لوله‌ها هرگاه لازم باشد و دستگاه نظارت تشخیص دهد، باید اقدام به سپرکوبی، حایل بندی و تلمبه زنی نمود و پس از خاتمه کار این حایل‌ها و پشت بندها را از محل کار خارج کرد. بدون موافقت دستگاه نظارت این حایل‌ها و پشت بندها نباید بعد از پی ریزی در پی‌ها باقی بماند.
لوله‌های بتنی باید با خط و شیب صحیح مندرج در نقشه در روی کف آماده شده و بستر هموار و مستحکم، نصب شود. زبانه هر لوله باید در شیار لوله مجاور قرار گیرد و تمامی لوله‌های نصب شده در تمام طول آبرو باید دقیقاً متحدالمرکز باشند. درز بین دو لوله به منظور هدایت آب به داخل لوله باید با مصالح فیلتر روی آن، پر شود. در صورتی که از لوله‌های مشبک استفاده شود، آب‌های جمع آوری شده از طریق داکت‌ها در لوله باید هدایت و دفع شود. درز لوله‌ها را باید با ملات مسدود کرد و سپس اطراف لوله را با مصالح زهکشی پر نمود.
پر کردن فضای خالی اطراف لوله‌ها و دیوارهای آبروها باید بعد از پاک کردن کامل درون لوله‌ها و آبروها و طرفین دیوارها از مصالح اضافی در لایه‌هایی به ضخامت حداکثر ۱۵ سانتیمتر با مصالح مناسب یا مصالح منتخب یا مصالح ویژه از نوع زههای سنگی یا خرد هسنگی (مصالح زهکش) پر شوند. لایه‌های خاکریز اولیه روی لوله‌ها باید عاری از سنگ و کلوخه بوده و مصالح روی لوله‌ها پرتاب نشود.
در زهکشی عمیق، تخلیه آب‌های نفوذی به ساختمان راه از طریق احداث زهکشی‌های باز یا بسته با لوله یا بدون لوله‌های زهکشی (سفال سیمانی و سوراخدار) و با یا بدون زمین پارچه‌ها در محل‌هایی که در نقشه‌های اجرایی نشان داده شده انجام می‌گیرد. کنترل سه منبع اصلی آب‌های نفوذی شامل آب‌های سطحی ناشی از نزولات جوی، آب‌های زیرزمینی و آب‌های تراوشی هدف عمده زهکشی عمیق است.
کنترل و تخلیه آب‌های تراوشی به ساختمان راه به روش‌های زیر انجام می‌گیرد.
این لوله‌ها به عنوان عامل انتقال دهنده و خارج کننده آب از سیستم عمل می‌کنند و در انواع مختلف سفالی، فلزی، پلاستیکی، سیمانی و به اشکال مشبک متخلخل، موجدار و ساده ساخته می‌شوند. لوله‌ها باید دارای مقاومت کافی بوده و در شرایط محیطی و شیمیایی محل پروژه از جمله در برابر املاح موجود در خاک و آب، خورندگی و یخبندان از دوام کافی برخوردار باشند.
بازدید مستمر و تمیز نگهداشتن لوله‌ها، کانال‌های آب، چاه‌ها و انهار باز و بسته و کلیه ابنیه زهکشی تا تحویل موقت به عهده و به هزینه پیمانکار است.