همانطور که می دانیم در ساختمان، بار های وارده پس از اعمال به دیافراگم سقف، به ستون ها انتقال می یابند و در آنجا از طریقِ اتصال کف ستون، به صورت نیروی فشاری، کششی، برشی و یا لنگر خمشی به فونداسیون انتقال داده می شوند. کف ستون علاوه بر اینکه بار ها و تنش های وارده را به خوبی تحمل می کند، موجب افزایش سطح تماس ستون با فونداسیون نیز می شود.
میل مهار بولت ، پایه را در محل خود ثابت نگه می دارد. کار اتصال صفحه ستون با بتن بوسیله میله مهار بولت (Bolt) صورت می گیرد و برای ایجاد اتصال، انتهای آن را خم می کنیم و مقدار طول بولت را محاسبه می کنیم. تعداد بولت ها بسته به نوع کار از دو عدد به بالا تغییر می کند، حداقل قطر این میله های مهاری میلگرد نمره ۲۰ است.
کف ستون
نکته مهم هنگام نصب ستون بر روی کف ستون ، به عنوان صفحه تقسیم فشار، این است که انتهای ستون سنگ خورده و صاف باشد تا تمام نقاط مقطع ستون بر روی صفحه ستون بنشیند و عمل انتقال نیرو به خوبی انجام پذیرد. از آنجا که علاوه بر فشار، لنگر نیز بر صفحه زیر ستون وارد می شود، طول بولت باید به اندازه ای باشد که کشش وارد شده را تحمل نماید که این امر با محاسبات تعیین خواهد شد.
در ستون با انتهای مفصلی فقط نیروی فشاری و برشی از ستون به شالوده منتقل می شوند و اگر بخواهیم لنگر خمشی را نیز به شالوده منتقل نماییم، در آن صورت، نیاز به اتصال گیردار خواهیم داشت.
به طور کلی، دو روش برای نصب پیچ های مهاری وجود دارد:
در این روش، پیچ های مهاری را در محل های تعیین شده قرار می دهند و آنها را تثبیت می کنند. سپس اطراف آن را توسط بتن می پوشانند.
steel column base plate
روش های تثبیت پیچ های مهاری:
ابتدا بوسیله صفحه ای نازک مشابه با ورق کف ستون که شابلن یا الگو نامیده می شود، قسمت فوقانی بولت و قسمت پایین را بوسیله نبشی به یکدیگر می بندیم تا مجموعه ای بدون تغییر شکل به دست آید. آن گاه محورهای طولی و عرضی صفحه الگو را مشخص می کنیم. سپس بوسیله ریسمان کار یا دوربین تیودولیت با میخ های کنترل محور کلی فونداسیون را در جهت های طولی و عرضی به دست می آوریم و در موقعیت مناسب آن قرار می دهیم. (محور طولی و عرضی صفحه شابلن بر محور طولی و عرضی کلی فونداسیون منطبق می شود و در ارتفاع صحیح و به صورت کاملا تراز نصب می گردد.) سپس به وسیله قطعات آرماتور آن را به میلگردهای شبکه آرماتور فونداسیون یا به قطعات ورقی (که در بتن قرارداده اند) جوش (مونتاژ) داده می شود، به گونه ای که هنگام بتن ریزی، صفحه از جای خود حرکتی نداشته باشد. باید دقت داشته باشیم که در موقع بتن ریزی، هوا در زیر صفحه شابلن، محبوس نشود. برای این منظور، معمولا سوراخ بزرگی در وسط شابلن تعبیه می کنند که وقتی بتن از اطراف زیر صفحه را پر می کند، هوا از راه سوراخ خارج گردد و با بیرون زدن بتن از وسط صفحه، از پر شدن کامل زیر آن اطمینان حاصل شود.
بیس پلیت
صفحه تقسیم فشار پیش از بتن ریزی پی به طور دقیق در محل خود قرار می گیرد و بوسیله آن بولت ها در جای خود ثابت می شوند. پس از بتن ریزی، صفحه را از جای خود خارج می کنند و در کارگاه به طور مستقیم به پای ستون متصل می نمایند و پس از نصب ستون به همراه صفحه مهره ها را محکم می بندند. در این حالت، هر صفحه ای باید کاملا علامت گذاری شود تا هنگام نصب اشتباهی رخ ندهد.
صفحه را قدری بالاتر از محل اصلی خود نگه می دارند تا محل میله های مهار به طور دقیق تعیین شود. سپس میله مهارها را ثابت می کنند و عمل بتن ریزی را انجام می دهند، در حالی که صفحه هنوز در جای خود ثابت است. پس از پایان یافتن بتن ریزی صفحه را در تراز مورد نظر نگه می دارند. این عمل را می توان به وسیله مهره های فلزی در زیر صفحه ای که میله مهارها از درون آنها عبور کرده اند با پیچاندن و تنظیم آنها تا تراز لازم انجام داد. سپس فاصله های بین دو صفحه و روی بتن پی با ملات ماسه شسته و سیمان به نسبت یک حجم سیمان به دو حجم ماسه کاملاً پر می گردد یا از ماسه سیمان نرم (گروت ) استفاده می گردد.
در این روش، در محل پیچ های مهاری به وسیله قالب در داخل بتن فضای خالی ایجاد می کنند که این قالب، جعبه نامیده می شود. میلگردی در بتن قرار می دهیم، پس از گرفتن و سخت شدن بتن شالوده، جعبه را از محل خود خارج می کنیم ؛ سپس پیچ مهاری را در محل خود درگیر با آرماتور قرار می دهیم و تنظیم می کنیم و اطراف آن را با بتن ریزدانه ( با حفظ اصول بتن ریزی ) پر می کنیم. لازم به یادآوری است جعبه ای که برای ایجاد فضای خالی لازم برای نصب پیچ مهاری به کار می رود، باید چنان طرح ریزی و ساخته شده باشد که به سادگی و در حد امکان، بدون ضربه زدن، شکستن و خرد کردن از داخل بتن خارج شود. برای این منظور می توان از جعبه هایی که قطعات آنها به صورت کام و زبانه متصل می شوند یا از جعبه های لولایی و سایر اقسام جعبه ها استفاده کرد. در مواردی که از پیچ های مهاری با قلاب انتهایی و رکاب یا از پیچ های مهاری با انتهای کلنگی استفاده می شود، برای سرعت بخشیدن به کار، از جعبه های ساخته شده یا ورق های فولادی که در درون بتن باقی می مانند، استفاده می شود. باید توجه داشت که این شیوه کار بیشتر برای فونداسیون ماشین آلات صنعتی در کارخانجات کاربرد دارند. لازم به ذکر است در بعضی مواقع برای اتصال کف ستون به شالوده، به جای پیچ های مهاری از میلگردها یا تسمه هایی استفاده می کنند که به ورق کف ستون جوش داده می شوند که به این صورت می باشد که معمولا در موقع بتن ریزی، مجموع ورق کف ستونها و مهارها را در شالوده کار می گذارند، پس از گرفتن و سخت شدن بتن، ستون را روی ورق کف ستون قرار می دهند و جوشکاری می کنند.
base plate
کف ستون ها از جمله قطعات ساختمانی هستند که اغلب در معرض اثر شدید رطوبت قرار دارند و باید به نحو مطلوب حفاظت شوند. در ساختمان های معمولی و به طور کلی در ساختمان هایی که پس از پایان یافتن کار اسکلت فلزی دیگر نیازی به بازدید و تنظیم کف ستون ها نیست، اطراف کف ستون را با بتن پر می کنند و در صورتی که قبل از بتن ریزی سطوح فولادی خوب تمیز شده و جوش یا ذغال جوش برداشته شده باشد، بتن به فولاد می چسبد و آن را کاملا محافظت می کند. در بعضی دیگر از ساختمان ها، کف ستون ها را نظیر سایر قطعات به وسیله رنگ محافظت می کنند. در ساختمان های صنعتی که امکان باز کردن و نصب مجدد آنها وجود دارد، با مواد قیری مخلوط با ماسه نرم از کف ستون ها حفاظت می شود.